Tra từ: di - Từ điển Hán Nôm

1. (Danh) Sao “Thai”, sao “Tam Thai” 三台. § Sách thiên văn nói sao ấy như ngôi Tam Công 三公, cho nên trong thư từ tôn ai cũng gọi là “thai”. ◎Như: gọi quan trên là “hiến thai” 憲台, gọi quan phủ huyện là “phụ thai” 父台, gọi các người trên là “thai tiền” 台前.
2. (Danh) § Xem “Thai Cát” 台吉.
3. Một âm là “đài”. (Danh) § Tục dùng như chữ “đài” 臺.
4. Một âm là “di”. (Đại) Ta, tôi (tiếng tự xưng ngày xưa). ◇Thượng Thư 尚書: “Dĩ phụ di đức” 以輔台德 (Duyệt mệnh thượng 說命上) Để giúp cho đức của ta.
5. (Đại) Biểu thị nghi vấn: cái gì? thế nào? Dùng như “hà” 何. ◇Thượng Thư 尚書: “Hạ tội kì như di?” 夏罪其如台 (Thang thệ 湯誓) Tội (của vua Kiệt) nhà Hạ là thế nào?
6. (Động) Vui lòng. § Thông “di” 怡. ◇Sử Kí 史記: “Đường Nghiêu tốn vị, Ngu Thuấn bất di” 唐堯遜位, 虞舜不台 (Thái sử công tự tự 太史公自序) Đường Nghiêu nhường ngôi, Ngu Thuấn không vui.
7. (Danh) Họ “Di”.
8. Giản thể của chữ 檯.
9. Giản thể của chữ 臺.
10. Giản thể của chữ 颱.

Từ điển Thiều Chửu

① Sao thai. Tam thai 三台 sao Tam-thai. Sách thiên văn nói sao ấy như ngôi Tam-công 三公, cho nên trong thư từ tôn ai cũng gọi là thai. Như gọi quan trên là hiến thai 憲台, gọi quan phủ huyện là phụ thai 父台, gọi các người trên là thai tiền 台前 đều là theo cái nghĩa đó.
② Thai cát 台吉 tên tước quan, bên Mông-cổ chia ra bốn thứ để phong các con em nhà vua.
③ Một âm là đài. Tục dùng như chữ đài 臺.
④ Ðài trạm 台站 đồn canh gác ngoài biên thùy.
⑤ Một âm là di. Ta.
⑥ Vui lòng.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) Vui vẻ (dùng như 怡, bộ 心).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vui vẻ — Ta, tôi. Tiếng tự xưng — Mất đi — Một âm là Thai. Xem vần Thai.

Tự hình 4

Dị thể 10

㣍怡檯瓵臺邰颱鮐𠘭𡐬

Không hiện chữ?

咦

di

U+54A6, tổng 9 nét, bộ khẩu 口 (+6 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. gào
2. ôi dào, ôi chao, ồ (thán từ)

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Hô, kêu lớn.
2. (Thán) Ôi dào, ôi chao, ồ. ◎Như: “Di, nhĩ thập ma thì hậu lai đích?” 咦, 你什麼時候來的? Ồ! Anh đến từ bao giờ?

Từ điển Thiều Chửu

① Gào. Tục dùng làm lời nói kinh quái, như ta nói: Chào ôi chao! v.v.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) ① Gào;
② (thán) Ôi dào!, ôi chào!, ồ: 咦，你什麼時候來的！ Ồ! Anh đến từ bao giờ?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Gọi to. Nói lớn — Cười.

Tự hình 2

圯

di

U+572F, tổng 6 nét, bộ thổ 土 (+3 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

cái cầu

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Cái cầu.
2. (Danh) § Xem “Di Kiều” 圯橋.

Từ điển Thiều Chửu

① Cầu di.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) Cái cầu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái cầu bắc ngang sông nhỏ.

Tự hình 2

Dị thể 3

𡉏𡊊𪣀

Không hiện chữ?

Từ ghép 2

夤

di [dần]

U+5924, tổng 14 nét, bộ tịch 夕 (+11 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. tiến lên
2. chỗ thắt lưng

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Tiến lên, tiến thân bằng cách nương tựa, nhờ vả. ◎Như: “di duyên” 夤緣.
2. (Phó) Tôn kính, kính sợ. § Thông “dần” 寅.
3. (Tính) Xa, sâu. ◎Như: “di dạ” 夤夜 đêm khuya.
4. (Danh) Chỗ ngang lưng. ◇Dịch Kinh 易經: “Liệt kì di” 列其夤 (Cấn quái 艮卦) Như bị đứt ở ngang lưng.
5. Cũng đọc là “dần”.

Từ điển Thiều Chửu

① Tiến lên. Nhân đút lót mà được chức nọ chức kia gọi là di duyên 夤緣.
② Xa.
③ Chỗ thắt lưng. Cũng đọc là chữ dần.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) ① Tôn kính, tôn trọng, kính nể;
② Khuya;
③ Tiến lên: 夤緣 Lên chức nhờ đút lót;
④ Nơi xa;
⑤ Chỗ thắt lưng.

Tự hình 3

Dị thể 4

寅𡖷𡖸𦟘

Không hiện chữ?

夷

di

U+5937, tổng 6 nét, bộ đại 大 (+3 nét)
phồn & giản thể, hình thanh & hội ý

Từ điển phổ thông

1. mọi rợ
2. công bằng
3. bị thương
4. giết hết (khi bị tội, giết 3 họ hay 9 họ)

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Chỉ một dân tộc đông bộ Trung Quốc thời nhà “Ân” 殷, nhà “Thương” 商, ở vào khoảng Sơn Đông, Giang Tô ngày nay. Sau phiếm chỉ các dân tộc ở phía đông Trung Quốc.
2. (Danh) Rợ, mọi. § Ngày xưa, tiếng gọi khinh miệt các dân tộc ở ngoài “Trung Nguyên” 中原. ◎Như: “Man Di Nhung Địch” 蠻夷戎狄.
3. (Danh) Một nông cụ thời xưa, như cái cuốc, cái cào. ◇Quốc ngữ 國語: “Ác kim dĩ chú sừ, di, cân, trọc” 惡金以鑄鉏, 夷, 斤, 斸 (Tề ngữ 齊語) Kim loại xấu lấy đúc cuốc, bừa, rìu, trọc.
4. (Danh) Vết thương. § Thông “di” 痍. ◇Tả truyện 左傳: “Sát di thương” 察夷傷 (Thành Công thập lục niên 成公十六年) Xem xét vết thương.
5. (Danh) Thái bình, yên ổn.
6. (Danh) Bình an. ◎Như: “hóa hiểm vi di” 化險為夷 biến nguy thành an.
7. (Danh) Đạo thường. § Thông “di” 彝.
8. (Danh) Bọn, nhóm, đồng bối.
9. (Danh) Họ “Di”.
10. (Động) Làm cho bằng phẳng. ◎Như: “di vi bình địa” 夷為平地 làm thành đất bằng phẳng.
11. (Động) Giết hết, tiêu diệt. ◇Nguyễn Du 阮攸: “Bạo nộ nhất sính di thập tộc” 暴怒一逞夷十族 (Kì lân mộ 騏麟墓) Để hả giận, giết cả mười họ.
12. (Động) Làm hại, thương tổn.
13. (Động) Phát cỏ, cắt cỏ. ◇Chu Lễ 周禮: “Xuân thủy sanh nhi manh chi, hạ nhật chí nhi di chi” 春始生而萌之, 夏日至而夷之 (Thu quan 秋官, Thế thị 薙氏) Mùa xuân bắt đầu sinh ra nẩy mầm, ngày hè đến phát cỏ.
14. (Động) Hạ thấp, giáng xuống.
15. (Động) Ngang bằng.
16. (Động) Đặt, để. ◇Lễ Kí 禮記: “Nam nữ phủng thi di vu đường, hàng bái” 男女捧尸夷于堂, 降拜 (Tang đại kí 喪大記) Nam nữ khiêng thi thể đặt tại gian nhà chính, cúi lạy.
17. (Động) Suy vi, suy lạc.
18. (Tính) Bằng phẳng. ◇Vương An Thạch 王安石: “Phù di dĩ cận, tắc du giả chúng; hiểm dĩ viễn, tắc chí giả thiểu” 夫夷以近, 則遊者眾; 險以遠, 則至者少 (Du Bao Thiền Sơn kí 遊褒禪山記) Chỗ phẳng mà gần thì kẻ đến chơi nhiều; chỗ hiểm mà xa thì người đến chơi ít.
19. (Tính) Đẹp lòng, vui vẻ. § Thông “di” 怡. ◇Thi Kinh 詩經: “Kí kiến quân tử, Vân hồ bất di” 既見君子, 云胡不夷 (Trịnh phong 鄭風, Phong vũ 風雨) Đã gặp chàng rồi, Rằng sao mà chẳng vui.
20. (Tính) To, lớn.
21. (Tính) Ngạo mạn vô lễ.

Từ điển Thiều Chửu

① Rợ mọi.
② Công bằng, như di khảo kì hành 夷考其行 lấy lòng công bằng mà xét sự hành vi của người.
③ Bị thương.
④ Giết hết, xưa ai có tôi nặng thì giết cả chín họ gọi là di.
⑤ Ðẹp lòng.
⑥ Ngang, bằng.
⑦ Bầy biện.
⑧ Thường, cùng nghĩa với chữ di 彝.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) ① Yên, bình yên: 化險爲夷 Biến nguy thành yên;
② Di, mọi rợ (tiếng thời xưa Trung Quốc dùng để gọi các dân tộc phương Đông);
③ (cũ) Người ngoại quốc, người nước ngoài;
④ San bằng (phẳng): 夷爲平地 San phẳng. (Ngr) Tiêu huỷ, tiêu diệt, giết;
⑤ (văn) Công bằng: 夷考其行 Xét một cách công bằng hành vi của người khác;
⑥ (văn) Bị thương;
⑦ (văn) Ngang, bằng;
⑧ (văn) Bày biện;
⑨ (văn) Thường (dùng như 彛, bộ 彐).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Yên ổn — Làm cho yên ổn — Vui vẻ — Làm bị thương. Làm tổn hại — Giết chết — Tiếng người Trung Hoa thời xưa chỉ chung những dân tộc phía Bắc.

Tự hình 5

Dị thể 9

㹫侇恞痍跠𡗝𡰥𢎯𢓡

Không hiện chữ?

Từ ghép 18

姨

di

U+59E8, tổng 9 nét, bộ nữ 女 (+6 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. dì (chị em mẹ)
2. chị em vợ

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) (1) Dì (chị hay em gái mẹ). (2) Dì (chị hay em gái vợ). ◇Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: “Nhân nhân đô thuyết nhĩ thẩm tử hảo, cứ ngã khán, na lí cập nhĩ nhị di nhất linh nhi ni” 人人都說你嬸子好, 據我看, 那裡及你二姨兒一零兒呢 (Đệ lục thập tứ hồi) Ai cũng bảo thím mày đẹp, nhưng theo ý ta thì so với dì Hai mày còn thua xa.
2. (Danh) Vợ lẽ, thiếp (ngày xưa). ◎Như: “di thái thái” 姨太太 dì (vợ lẽ).

Từ điển Thiều Chửu

① Dì. Chị em vói mẹ gọi là di.
② Chị em vợ cũng gọi là di. Ngày xưa các vua chư hầu gả chồng cho con gái, thường kén mấy con gái trong họ đi theo để làm bạn với con, cho nên sau gọi vợ lẽ là di.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Dì, già (chị em gái của mẹ);
② Chị hay em vợ: 大姨 Chị vợ; 小姨 Em vợ;
③ (cũ) Vợ bé, vợ lẽ.【姨太】di thái [yítài] (khn) Dì, vợ lẽ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người dì, tức chị hoặc em gái của mẹ — Tiếng người chồng gọi chị em gái của vợ — Tiếng gọi người vợ nhỏ, hầu thiếp trong nhà.

Tự hình 2

Từ ghép 11

宧

di

U+5BA7, tổng 10 nét, bộ miên 宀 (+7 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

góc phía đông bắc trong nhà

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) ① Như 頤 (bộ 頁);
② Góc đông bắc trong nhà.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Góc nhà hướng đông bắc — Nuôi dưỡng.

Tự hình 1

Dị thể 2

𥦪𥦳

Không hiện chữ?

异

di [dị]

U+5F02, tổng 6 nét, bộ củng 廾 (+3 nét)
giản thể, hình thanh & hội ý

Từ điển phổ thông

thôi, lui

Từ điển Thiều Chửu

① Thôi, lui. Tục mượn dùng như chữ dị 異.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhấc lên. Nâng lên — Khác nhau. Cũng đọc Dị.

Tự hình 3

Dị thể 5

異𠔱𢄖𢍀𥃲

Không hiện chữ?

弥

di [my]

U+5F25, tổng 8 nét, bộ cung 弓 (+5 nét)
giản thể, hình thanh

Từ điển trích dẫn

1. Tục dùng như chữ “di” 彌.
2. Giản thể của chữ 彌.

Từ điển Thiều Chửu

① Tục dùng như chữ di 彌.

Từ điển Trần Văn Chánh

Xem 彌.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Đầy, khắp, mù mịt: 彌漫 Tràn đầy;
② Bù đắp (chỗ sai lầm thiếu sót);
③ Càng thêm: 仰之彌高 Ngửa lên thấy càng cao (Luận ngữ); 慾蓋彌彰 Càng nói dối càng lòi mặt gian, giấu đầu lòi đuôi. 【彌…彌…】di... di... [mí...mí...] Càng...càng...: 故操彌約而事彌大 Cho nên nắm giữ việc chính trị càng gọn thì thành tích chính trị càng lớn (Tuân tử);
④ (văn) Trọn: 彌月 Trọn tháng;
⑤ (văn) Xa: 彌甥 Cháu xa;
⑥ [Mí] (Họ) Di.

Tự hình 2

Dị thể 8

㳽彌瀰镾𢏏𢐳𢐶𢑀

Không hiện chữ?

Từ ghép 2

彌

di [my, nhị]

U+5F4C, tổng 17 nét, bộ cung 弓 (+14 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Lấp đầy, sung mãn. ◇Sử Kí 史記: “Di san khóa cốc” 彌山跨谷 (Tư Mã Tương Như truyện 司馬相如傳) Lấp núi tỏa hang.
2. (Động) Bù đắp, vá. ◎Như: “di phùng” 彌縫 vá kín cho khỏi khuyết, “di bổ” 彌補 bồi đắp.
3. (Tính) Trọn, đầy. ◎Như: “di nguyệt” 彌月 trọn tháng. ◇Tô Thức 蘇軾: “Kí nhi di nguyệt bất vũ, dân phương dĩ vi ưu” 既而彌月不雨, 民方以為憂 (Hỉ vủ đình kí 喜雨亭記) Về sau trọn một tháng không mưa, dân bắt đầu lo.
4. (Phó) Càng, càng thêm. ◇Luận Ngữ 論語: “Ngưỡng chi di cao, toàn chi di kiên, chiêm chi tại tiền, hốt yên tại hậu” 仰之彌高, 鑽之彌堅, 瞻之在前, 忽焉在後 (Tử Hãn 子罕) Đạo (của Khổng Tử) càng ngửng lên trông càng thấy cao, càng đục càng thấy cứng, mới thấy ở trước mặt, bỗng hiện ở sau lưng.
5. (Phó) Khắp. ◎Như: “yên vụ di mạn” 煙霧彌漫 khói sương phủ khắp.
6. (Phó) Lâu. ◎Như: “di cửu” 彌久 lâu ngày.
7. (Phó) Xa. ◎Như: “di vọng” 彌望 trông ra xa.
8. (Danh) Họ “Di”.

Từ điển Thiều Chửu

① Khắp, đầy. Như di phùng 彌縫 vá kín cho khỏi khuyết.
② Trọn, như di nguyệt 彌月 trọn tháng.
③ Càng, như ngưỡng chi di cao 仰之彌高 ngửa lên trông thấy càng cao.
④ Xa, di sanh 彌甥 cháu xa.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Đầy, khắp, mù mịt: 彌漫 Tràn đầy;
② Bù đắp (chỗ sai lầm thiếu sót);
③ Càng thêm: 仰之彌高 Ngửa lên thấy càng cao (Luận ngữ); 慾蓋彌彰 Càng nói dối càng lòi mặt gian, giấu đầu lòi đuôi. 【彌…彌…】di... di... [mí...mí...] Càng...càng...: 故操彌約而事彌大 Cho nên nắm giữ việc chính trị càng gọn thì thành tích chính trị càng lớn (Tuân tử);
④ (văn) Trọn: 彌月 Trọn tháng;
⑤ (văn) Xa: 彌甥 Cháu xa;
⑥ [Mí] (Họ) Di.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lâu dài — Xa xôi — Tràn đầy. Khắp nơi — Thêm vào. Bù vào.

Tự hình 7

Dị thể 8

㣆婗弥弭镾𢐶𢑀𨲼

Không hiện chữ?

Từ ghép 8

彛

di

U+5F5B, tổng 16 nét, bộ kệ 彐 (+16 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một lối viết của chữ Di 彞.

Tự hình 1

Dị thể 2

彝彞

Chữ gần giống 1

U+5F5C, tổng 16 nét, bộ kệ 彐 (+13 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. chén uống rượu thời xưa
2. thường, hay
3. dân tộc Di, người Di

Từ điển Trần Văn Chánh

Như 彝.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một lối viết của chữ Di 彞.

Tự hình 1

Dị thể 3

彝彞𢑲

Chữ gần giống 1

U+5F5D, tổng 18 nét, bộ kệ 彐 (+15 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. chén uống rượu thời xưa
2. thường, hay
3. dân tộc Di, người Di

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Khí cụ tế lễ thường dùng trong tông miếu thời xưa.
2. (Danh) Chuyên chỉ chén đựng rượu.
3. (Danh) Phép thường, đạo thường. ◇Thi Kinh 詩經: “Dân chi bỉnh di, Hiếu thị ý đức” 民之秉彝, 好是懿德 (Đại nhã 大雅, Chưng dân 烝民) Dân đã giữ được phép thường, Thì ưa chuộng đức hạnh tốt đẹp.
4. (Danh) Tên một dân tộc thiểu số phân bố ở các vùng Vân Nam, Tứ Xuyên, Quý Châu (Trung Quốc).

Từ điển Trần Văn Chánh

① Chén uống rượu (đời xưa);
② (cũ) Thường: 彝器 Đồ thường dùng (trong tôn miếu); 彝倫 Luân thường; 彝憲 Phép thường;
③ [Yí] (Dân tộc) Di.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một lối viết của chữ Di 彞.

Tự hình 4

Dị thể 13

彛彜彞𢁔𢇏𢍵𢑱𢑲𢑴𦄳𦆩𦇚𧤋

Chữ gần giống 1

Từ ghép 1

U+5F5E, tổng 18 nét, bộ kệ 彐 (+18 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. chén uống rượu thời xưa
2. thường, hay
3. dân tộc Di, người Di

Từ điển trích dẫn

1. Cũng như 彝.

Từ điển Thiều Chửu

① Thường, các đồ thường dùng ở trong tôn miếu gọi là di khí 彞器.
② Cái chén uống rượu.
③ Phép.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái chén đựng rượu — Thường có. Đạo thường — Phép tắc, luật lệ. Cũng viết là 彝, 彜, 彛.

Tự hình 2

Dị thể 13

彛彜彝𢁔𢇏𢍵𢑱𢑲𢑴𦄳𦆩𦇚𧤋

Chữ gần giống 1

Từ ghép 5

U+6021, tổng 8 nét, bộ tâm 心 (+5 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

vui vẻ, dễ dãi

Từ điển trích dẫn

1. (Tính) Vui vẻ, hòa thuận. ◇Đào Uyên Minh 陶淵明: “Miện đình kha dĩ di nhan” 眄庭柯以怡顏 (Quy khứ lai từ 歸去來辭) Ngó cành lá trước sân mà nét mặt vui lên.
2. (Danh) Họ “Di”.

Từ điển Thiều Chửu

① Vui vẻ, dễ dàng.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) Vui vẻ thoải mái 心曠神怡 Tâm hồn vui vẻ thoải mái.

Tự hình 3

Dị thể 2

台𠙉

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 4

𥙉珆治抬

Không hiện chữ?

Từ ghép 1

扅

di

U+6245, tổng 10 nét, bộ hộ 戶 (+6 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

(xem: diễm di 扊扅)

Từ điển Trần Văn Chánh

【扊扅】diễm di [yănyí] (văn) Then cửa. Xem 扊.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái then cài cửa. Cũng gọi là Hỗ di 戽扅.

Tự hình 1

Dị thể 6

㞔㢁㦾扊𢨴𢨹

Không hiện chữ?

Từ ghép 1

施

di [dị, thi, thí, thỉ]

U+65BD, tổng 9 nét, bộ phương 方 (+5 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) Đi xiên, đi ngoẹo, đi tắt (dùng như 迤, bộ 辶): 蚤起，施從良人之所之 Sáng sớm thức dậy, đi tắt theo người chồng đến chỗ mà anh ta đi đến (Mạnh tử).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dáng đi nghiêng, xiêu vẹo — Các âm khác là Dị, Thi, Thí, Thỉ.

Tự hình 4

Dị thể 12

䙾𠆹𠇜𠤒𢒃𢻩𢻫𢻱𢼉𢼊𢼘𦭇

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 8

旃𣄕𣃼陁胣柂族旌

Không hiện chữ?

暆

di

U+6686, tổng 13 nét, bộ nhật 日 (+9 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. vẻ mặt trời di chuyển từ từ.
2. mặt trời lúc sắp lặn

Tự hình 1

Chữ gần giống 1

椸

Không hiện chữ?

杝

di [kỷ, trĩ]

U+675D, tổng 7 nét, bộ mộc 木 (+3 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một cây, gỗ nhẹ mà chịu được ẩm ướt, thường dùng làm áo quan — Một âm khác là Trĩ. Xen vần Trĩ.

Tự hình 2

Dị thể 2

柂籬

Không hiện chữ?

枱

di [cử, đài]

U+67B1, tổng 9 nét, bộ mộc 木 (+5 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển Thiều Chửu

① Cái cân cây, tục mượn làm chữ 檯.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bộ phận bằng gỗ ở đầu cái cày, chỗ lắp lưỡi cày.

Tự hình 1

Dị thể 8

儓柌檯耛鈶𣙼𤹇𨐠

Chữ gần giống 1

di [đà]

U+67C2, tổng 9 nét, bộ mộc 木 (+5 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên cây. Như chữ Di 杝 — Một âm là Đà.

Tự hình 1

Dị thể 3

拖杝舵

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 9

胣栴杚㸱𧦧𡊇肐狏施

Không hiện chữ?

栘

di

U+6818, tổng 10 nét, bộ mộc 木 (+6 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

cây đường lệ (một loại cây trong truyền thuyết)

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Tức là cây “đường lệ”棠棣 (theo truyền thuyết).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên cây. Như chữ Di 杝.

Tự hình 1

Chữ gần giống 2

䏧夥

Không hiện chữ?

桋

di [đề]

U+684B, tổng 10 nét, bộ mộc 木 (+6 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một loại cây từng bụi — Một âm khác là Đề.

Tự hình 1

椸

di

U+6938, tổng 13 nét, bộ mộc 木 (+9 nét)
phồn & giản thể, hội ý

Từ điển phổ thông

cái mắc áo

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Giá áo.

Từ điển Thiều Chửu

① Cái mắc áo.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) Giá áo, mắc áo.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái mắc áo. Cái giá treo áo.

Tự hình 2

Dị thể 8

㮛䈕提箷𤕮𤕴𤖌𥠥

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 5

㮵𧩹𤟽暆𣖺

Không hiện chữ?

檯

di [thai, đài]

U+6AAF, tổng 18 nét, bộ mộc 木 (+14 nét)
phồn thể, hình thanh & hội ý

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Cái bàn hoặc vật gì giống như cái bàn. ◎Như: “sơ trang đài” 梳妝檯.

Tự hình 1

Dị thể 4

儓台枱柌

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 16

𦢀𧭏𤢬㘆𪒴𩦽𤗿𤐽𤁅𢅣𡽩擡懛嬯儓臺

Không hiện chữ?

洟

di [thế]

U+6D1F, tổng 9 nét, bộ thuỷ 水 (+6 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. nước mắt
2. nước mũi

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Nước mũi. ◎Như: “thế di” 涕洟 nước mắt nước mũi.

Từ điển Thiều Chửu

① Nước mũi.
② Một âm là thế. Cùng nghĩa như chữ thế 涕.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) Nước mũi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nước mũi.

Tự hình 1

Dị thể 3

䶏涕𦳂

Không hiện chữ?

涕

di [thế]

U+6D95, tổng 10 nét, bộ thuỷ 水 (+7 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. nước mắt
2. nước mũi

Tự hình 2

Dị thể 2

䶏洟

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 10

祶珶挮悌𨹥𨁃𦯔罤绨俤

Không hiện chữ?

瀰

di [my, nhị]

U+7030, tổng 20 nét, bộ thuỷ 水 (+17 nét)
phồn thể, hình thanh & hội ý

Từ điển trích dẫn

1. (Tính) Dáng nước sâu đầy.
2. (Phó) Đầy, tràn. § Cũng như chữ 彌. ◎Như: “yên vụ di mạn” 煙霧瀰漫 khói sương tràn đầy.

Tự hình 1

Dị thể 6

㳽弥彌灖𣴱𤅤

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 2

獼䉲

Không hiện chữ?

猕

di [mi, my]

U+7315, tổng 11 nét, bộ khuyển 犬 (+8 nét)
giản thể, hình thanh

Từ điển trích dẫn

1. Giản thể của chữ 獼.

Từ điển Trần Văn Chánh

【獼猴】di hầu [míhóu] Khỉ macác (một giống khỉ nhỏ).

Từ điển Trần Văn Chánh

Như 獼

Tự hình 2

Dị thể 2

獼𤝝

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 3

㳽𦰴𥮜

Không hiện chữ?

獼

di [mi, my]

U+737C, tổng 20 nét, bộ khuyển 犬 (+17 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) § Xem “mi hầu” 獼猴. Ta quen đọc là “di hầu”.

Từ điển Thiều Chửu

① Mi hầu 獼猴 con khỉ lớn, con khỉ cái. Ta quen đọc là chữ di.

Từ điển Trần Văn Chánh

【獼猴】di hầu [míhóu] Khỉ macác (một giống khỉ nhỏ).

Tự hình 1

Dị thể 3

猕獮𤝝

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 2

瀰䉲

Không hiện chữ?

Từ ghép 1

珆

di

U+73C6, tổng 9 nét, bộ ngọc 玉 (+5 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. một loại đá giống ngọc (như chữ 㺿)
2. tên một loại ngọc

Tự hình 1

Dị thể 1

㺿

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 4

𥙉治抬怡

Không hiện chữ?

異

di [dị]

U+7570, tổng 11 nét, bộ điền 田 (+6 nét)
phồn thể, tượng hình

Từ điển trích dẫn

1. (Tính) Khác. § Trái lại với “đồng” 同 cùng. ◎Như: “dị tộc” 異族 họ khác, không cùng dòng giống, “dị nhật” 異日 ngày khác, “dị nghị” 異議 ý kiến khác, “dị đồ” 異途 không đỗ đạt mà ra làm quan (khác với “chánh đồ” 正途 là đi theo đường khoa cử).
2. (Tính) Lạ, của người ta. ◎Như: “dị hương” 異鄉 quê người. ◇Vương Duy 王維: “Độc tại dị hương vi dị khách, Mỗi phùng giai tiết bội tư thân” 獨在異鄉為異客, 每逢佳節倍思親 (Cửu nguyệt cửu nhật ức San Đông huynh đệ 九月九日憶山東兄弟) Một mình ở quê người làm khách lạ, Mỗi lần gặp tiết trời đẹp càng thêm nhớ người thân.
3. (Tính) Đặc biệt. ◎Như: “dị số” 異數 số được hưởng ân đặc biệt, “dị thái” 異彩 vẻ riêng biệt.
4. (Tính) Quái lạ, lạ lùng. ◎Như: “kì dị” 奇異 kì quái, “hãi dị” 駭異 kinh sợ.
5. (Động) Chia lìa. ◎Như: “phân dị” 分異 anh em chia nhau ở riêng, “li dị” 離異 vợ chồng bỏ nhau.
6. (Động) Lấy làm lạ, cho là khác thường. ◇Đào Uyên Minh 陶淵明: “Hốt phùng đào hoa lâm, giáp ngạn sổ bách bộ, trung vô tạp thụ, phương thảo tiên mĩ, lạc anh tân phân, ngư nhân thậm dị chi” 忽逢桃花林, 夾岸數百步, 中無雜樹, 芳草鮮美, 落英繽紛, 漁人甚異之 (Đào hoa nguyên kí 桃花源記) Bỗng gặp một rừng hoa đào, mọc sát bờ mấy trăm bước, không xen loại cây nào khác, cỏ thơm tươi đẹp, hoa rụng rực rỡ, người đánh cá lấy làm lạ.
7. (Danh) Chuyện lạ, sự kì quái. ◇Liêu trai chí dị 聊齋志異: “Thành thuật kì dị, tể bất tín” 成述其異, 宰不信 (Xúc chức 促織) Thành kể lại những chuyện kì lạ về nó (về con dế), quan huyện không tin.
8. (Danh) Họ “Dị”.

Tự hình 6

Dị thể 4

异異𠔱𢄖

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 2

異𤱨

Không hiện chữ?

痍

di

U+75CD, tổng 11 nét, bộ nạch 疒 (+6 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

bị đau

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Đau, vết thương. ◎Như: “sang di” 瘡痍 đau loét, ngoài da nhân bị thương mà vỡ loét.

Từ điển Thiều Chửu

① Bị đau, như sang di 瘡痍 đau loét, ngoài da nhân bị thương mà vỡ loét ra gọi là sang di.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) Bị thương: 瘡痍 Lỡ loét do bị thương.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vết thương — Bị thương trên thân thể.

Tự hình 2

Dị thể 1

夷

Không hiện chữ?

Từ ghép 2

眙

di [dị, sỉ]

U+7719, tổng 10 nét, bộ mục 目 (+5 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Nhìn chòng chọc, trố mắt nhìn.
2. Một âm là “di”. (Danh) “Hu Di” 盱眙 tên huyện, nay ở tỉnh Giang Tô 江蘇.

Từ điển Thiều Chửu

① Trông thẳng.
② Một âm là di. Tên đất.

Từ điển Trần Văn Chánh

Tên đất: 盱眙 Đất Hu Di.

Tự hình 2

Dị thể 1

U+7731, tổng 11 nét, bộ mục 目 (+6 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

nhìn kỹ mà không nói

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Lặng nhìn, nhìn chăm chú mà không nói.
2. (Động) Nhìn nghiêng, liếc nhìn. § Cũng như “thê” 睇.

Từ điển Thiều Chửu

① Nhìn kĩ mà không nói.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) Nhìn kĩ mà không nói, lặng nhìn, nhìn im lặng.

Tự hình 1

Dị thể 3

睇𥄿𥅣

Không hiện chữ?

移

di [dị, sỉ, xỉ]

U+79FB, tổng 11 nét, bộ hoà 禾 (+6 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

di chuyển

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Dời đi. ◇Nguyễn Du 阮攸: “Tào thị vu thử di Hán đồ” 曹氏于此移漢圖 (Cựu Hứa đô 舊許都) Họ Tào dời đô nhà Hán đến đây.
2. (Động) Biến đổi, chuyển biến. ◎Như: “di phong dịch tục” 移風易俗 thay đồi phong tục. ◇Vương Bột 王勃: “Vật hoán tinh di kỉ độ thu” 物換星移幾度秋 (Đằng Vương các 滕王閣) Vật đổi sao dời đã bao nhiêu mùa thu rồi.
3. (Động) Tặng, cho. ◇Hán Thư 漢書: “Di trân lai hưởng” 移珍來享 (Dương Hùng truyện 揚雄傳) Tặng cho vật báu lại hưởng.
4. (Động) Trừ khử. ◇Vương Sung 王充: “Dục di huỳnh hoặc chi họa” (Luận hành 論衡, Biến hư 變虛) Muốn trừ họa của sao Huỳnh Hoặc (Hỏa tinh).
5. (Danh) Một loại văn thư thời xưa, chuyển giao giữa các quan cùng hàng, gọi là “di văn” 移文. ◇Thủy hử truyện 水滸傳: “Thương Châu đại doãn hành di văn thư, họa ảnh đồ hình, tróc nã phạm nhân Lâm Xung” 滄州大尹行移文書, 畫影圖形, 捉拿犯人林沖 (Đệ thập nhất hồi) Quan đại doãn Thương Châu truyền công văn, cho treo tranh vẽ hình (các nơi), để tróc nã phạm nhân Lâm Xung.
6. (Danh) Họ “Di”.
7. Một âm là “dị”. (Động) Khen.
8. Lại một âm là “xỉ”. (Tính) Rộng rãi.

Từ điển Thiều Chửu

① Dời đi.
② Biến dời, như di phong dịch tục 移風易俗 đổi dời phong tục.
③ Ông quan này đưa tờ cho ông quan cùng hàng khác gọi là di văn 移文.
④ Một âm là dị. Khen.
⑤ Lại một âm là sỉ. Rộng rãi.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Di (chuyển), dời: 轉移陣地 Di chuyển trận địa; 愚公移山Ngu công dời núi;
② Biến chuyển, thay đổi: 移風易俗 Thay đổi phong tục, dị phong dịch tục; 堅定不移 Kiên quyết không thay đổi;
③ Chuyển giao;
④ (văn) Chuyển giao văn thư;
⑤ (văn) Một loại văn thư nhà nước (công văn) thời xưa (chia làm văn di và võ di: văn di là những công văn có tính khiển trách; võ di có tính lên án, tố cáo, giống như bài hịch);
⑥ (văn) Ban cho.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dời đi chỗ khác — Thay đổi — Một âm khác là Xỉ.

Tự hình 4

Dị thể 9

䄬乁扡迻𡖰𢼏𥞀𥟻𧚕

Không hiện chữ?

Từ ghép 21

箷

di

U+7BB7, tổng 15 nét, bộ trúc 竹 (+9 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái mắc áo, cái giá treo áo.

Tự hình 1

Dị thể 1

椸

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 7

㒾𦋤𤟽簇湤揓𥰠

Không hiện chữ?

簃

di [dĩ]

U+7C03, tổng 17 nét, bộ trúc 竹 (+11 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

buồng nhỏ trên gác, phòng sách

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) Buồng nhỏ trên gác, phòng sách.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái nhà nhỏ.

Tự hình 1

Chữ gần giống 2

𣻗𢴐

Không hiện chữ?

羠

di

U+7FA0, tổng 12 nét, bộ dương 羊 (+6 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

dê đực đã thiến

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) ① Dê đực đã thiến;
② Một loại dê rừng mẹ có sừng to.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con dê đực bị thiến — Con dê rừng.

Tự hình 1

羡

di [tiện]

U+7FA1, tổng 12 nét, bộ dương 羊 (+8 nét)
giản thể, hội ý

Từ điển trích dẫn

1. § Cũng như “tiện” 羨.
2. Một âm là “di”. (Danh) Tên huyện “Sa Di” 沙羡, nay ở “Hồ Bắc” 湖北.

Tự hình 3

Dị thể 2

羨𠿢

Không hiện chữ?

胰

di

U+80F0, tổng 10 nét, bộ nhục 肉 (+6 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

thịt thăn

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Lá lách. § Ngày xưa gọi là “tụy tạng” 膵臟.
2. (Danh) Thịt thăn.
3. (Danh) Mỡ heo ở khoảng giữa hai trái thận.
4. (Danh) “Di tử” 胰子 làm bằng mỡ heo lấy ở lá lách, dùng để tẩy rửa. § Tục gọi xà phòng là “di tử” 胰子. Cũng gọi là “di tạo” 胰皂.

Từ điển Thiều Chửu

① Thịt thăn.
② Tục gọi sà phòng là di tử 胰子.

Từ điển Trần Văn Chánh

① (giải) Tuỵ, lá lách;
② Xem 胰子.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Béo mập — Chất béo trong cơ thể.

Tự hình 2

Dị thể 1

𦚟

Không hiện chữ?

Từ ghép 1

荑

di [đề]

U+8351, tổng 9 nét, bộ thảo 艸 (+6 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. cắt cỏ
2. cỏ di

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Mầm non cây cỏ. ◇Bạch Cư Dị 白居易: “Bích đề hồng lâu kim hà tại?” 碧荑紅樓今何在 (Đông tường dạ hợp 東牆夜合) Mầm non xanh biếc ở lầu hồng bây giờ ở đâu?
2. (Danh) Mượn chỉ tay mềm nhỏ của người con gái. ◎Như: “hương đề” 香荑.
3. Một âm là “di”. (Động) Cắt trừ cỏ dại.

Từ điển Thiều Chửu

① Mầm cỏ tranh. Cây cỏ mới nhú mầm đều gọi là đề.
② Một âm là di. Cắt cỏ.
④ Cỏ di.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Cỏ di (một loại cỏ dại);
② (văn) Cắt cỏ, giẫy cỏ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một loài cỏ — Một âm khác là Đề. Xem âm Đề.

Tự hình 2

Dị thể 1

𦯔

Không hiện chữ?

蛇

di [sá, xà]

U+86C7, tổng 11 nét, bộ trùng 虫 (+5 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Con rắn. ◇Nguyễn Trãi 阮廌: “Mộ ảnh nan lưu phó hác xà” 暮影難留赴壑蛇 (Mạn hứng 漫興) Bóng chiều khó giữ lại, như con rắn trườn xuống hố.
2. (Danh) Tỉ dụ kẻ ác độc thâm hiểm. ◎Như: “Phật khẩu xà tâm” 佛口蛇心 miệng Phật tâm xà, “phong thỉ trường xà” 封豕長蛇 lợn lớn rắn dài (chỉ kẻ hung ác).
3. Một âm là “di”. (Tính) “Di di” 蛇蛇 vẻ khoe khoang, tự cao tự đại.

Từ điển Thiều Chửu

① Con rắn. Một năm lột xác một lần gọi là xà thoái 蛇退.
② Dùng để tỉ dụ kẻ độc ngầm. Như Phật khẩu xà tâm 佛口蛇心 miệng Phật tâm xà, kẻ hung ác gọi là phong thỉ trường xà 封豕長蛇 lợn lớn rắn dài.
③ Một âm là di. Ủy di 委蛇 uỷ khúc mà vẫn tự đắc, thong dong.

Từ điển Trần Văn Chánh

Xem 委蛇 [weiyí]. Xem 蛇 [shé].

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thoải mái vui vẻ, chẳng nghĩ ngợi xa xôi gì — Một âm là Xà. Xem âm Xà.

Tự hình 4