Tra từ: ưu - Từ điển Hán Nôm

1. (Tính) Sung túc, dồi dào. ◎Như: “ưu ác” 優渥 thừa thãi.
2. (Tính) Tốt đẹp, hơn, trội. § Đối lại với “liệt” 劣. ◎Như: “ưu đẳng” 優等 hạng rất tốt, “ưu tú” 優秀 vượt trội. ◇Tấn Thư 晉書: “Tham danh bỉ dự, thùy liệt thùy ưu” 參名比譽, 誰劣誰優 (Thúc truyện 束傳) So sánh danh dự, ai kém ai hơn?
3. (Tính) Yếu đuối, nhu nhược. ◎Như: “ưu nhu quả đoán” 優柔寡斷 nhu nhược thiếu quyết đoán.
4. (Tính) Nhàn nhã, nhàn rỗi. ◇Hậu Hán Thư 後漢書: “Bách tính ưu dật” 百姓優逸 (Trịnh Thái truyện 鄭太傳) Trăm họ nhàn rỗi.
5. (Tính) Khoan hòa, hòa hoãn.
6. (Động) Thắng hơn.
7. (Động) Thuận hợp, hòa hợp. ◇Hoài Nam Tử 淮南子: “Kì đức ưu thiên địa nhi hòa âm dương, tiết tứ thì nhi điều ngũ hành” 其德優天地而和陰陽, 節四時而調五行 (Nguyên đạo 原道) Đức ấy thuận với trời đất mà hợp với âm dương, đúng bốn mùa mà nhịp cùng ngũ hành.
8. (Động) Đối đãi trọng hậu. ◇Hán Thư 漢書: “Sơ, Thiên Thu niên lão, thượng ưu chi, triều kiến, đắc thừa tiểu xa nhập cung điện trung” 初, 千秋年老, 上優之, 朝見, 得乘小車入宮殿中 (Xa Thiên Thu truyện 車千秋傳).
9. (Động) Đùa bỡn. ◇Tả truyện 左傳: “Trường tương ưu, hựu tương báng dã” 長相優, 又相謗也 (Tương Công lục niên 襄公六年) Thường đùa bỡn nhau, lại chê bai nhau.
10. (Động) Khen ngợi, tán dương.
11. (Danh) Phường chèo, đào kép. ◎Như: “bài ưu” 俳優 người đóng tuồng. ◇Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: “Túng nhiên ngẫu sanh ư bạc tộ hàn môn, đoạn bất năng vi tẩu kiện bộc, cam tao dong nhân khu chế giá ngự, tất vi kì ưu danh xướng” 縱然偶生於薄祚寒門, 斷不能為走健僕, 甘遭庸人驅制駕馭, 必為奇優名娼 (Đệ nhị hồi) Dù có lỡ sinh vào những nhà cửa nghèo hèn, không đến nỗi làm tôi đòi cam chịu sai khiến, mà hẳn cũng là đào kép giỏi hoặc danh ca.
12. (Danh) Chỉ múa nhạc, tạp hí.
13. (Danh) Bầy tôi làm trò ngày xưa. ◎Như: “Ưu Mạnh” 優孟, “Ưu Chiên” 優旃.

Từ điển Thiều Chửu

① Nhiều, như ưu ác 優渥 thừa thãi.
② Thừa, như ưu vi 優為 thừa sức làm.
③ Hơn, như ưu thắng liệt bại 優勝劣敗 hơn được kém thua.
④ Phường chèo.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Tốt đẹp, ưu việt, trội, khá, thừa, hơn: 品學兼優 Phẩm hạnh và học hành đều tốt;
② (cũ) Đào kép, phường chèo.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều. Dư giả — Tốt. Hơn. Khá hơn. Tục ngữ: » Ưu thắng liệt bại « — Kép hát. Đào hát.

Tự hình 4

Dị thể 5

优瀀𡔀𢖒𤣙

Không hiện chữ?

Từ ghép 23

嚘

ưu

U+5698, tổng 18 nét, bộ khẩu 口 (+15 nét)

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hơi dội lên. Ợ lên.

Tự hình 2

Dị thể 1

U+5FE7, tổng 7 nét, bộ tâm 心 (+4 nét)
giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

lo âu, lo lắng

Từ điển trích dẫn

1. Giản thể của chữ 憂.

Từ điển Trần Văn Chánh

Như 憂

Từ điển Trần Văn Chánh

① Lo, lo buồn, buồn rầu, lo âu: 無憂無慮 Vô tư lự, không lo lắng gì; 先天下之憂而憂，後天下之樂而樂 Lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ (Phạm Trọng Yêm: Nhạc Dương lâu lí);
② (văn) Để tang: 丁憂 Có tang cha mẹ;
③ Đau ốm.

Tự hình 2

Dị thể 9

㤑㥑憂𠪍𠮕𢙥𢝊𨗫𩕂

Không hiện chữ?

Từ ghép 4

憂

ưu

U+6182, tổng 15 nét, bộ tâm 心 (+11 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

lo âu, lo lắng

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Lo, buồn rầu. ◇Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: “Khổng Dung đăng thành diêu vọng, tặc thế hạo đại, bội thiêm ưu não” 孔融登城遙望, 賊勢浩大, 倍添憂惱 (Đệ thập nhất hồi) Khổng Dung lên thành trông ra xa, (thấy) thế giặc rất mạnh, càng thêm lo phiền.
2. (Tính) Buồn rầu, không vui. ◎Như: “ưu thương” 憂傷 đau buồn, “ưu tâm như phần” 憂心如焚 lòng buồn như lửa đốt.
3. (Danh) Nỗi đau buồn, sự phiền não. ◎Như: “cao chẩm vô ưu” 高枕無憂 ngủ yên chẳng có sự gì lo lắng. ◇Luận Ngữ 論語: “Nhân vô viễn lự, tất hữu cận ưu” 人無遠慮, 必有近憂 (Vệ Linh Công 衛靈公) Người không lo xa, ắt có sự lo đến ngay.
4. (Danh) Bệnh tật, sự nhọc nhằn vất vả. ◇Mạnh Tử 孟子: “Hữu thải tân chi ưu” 有采薪之憂 (Công Tôn Sửu hạ 公孫丑下) Có nỗi vất vả về việc kiếm củi.
5. (Danh) Tang cha mẹ. ◎Như: “đinh ưu” 丁憂 có tang cha mẹ. ◇Lương Thư 梁書: “Tự cư mẫu ưu, tiện trường đoạn tinh thiên, trì trai sơ thực” 自居母憂, 便長斷腥羶, 持齋蔬食 (Lưu Yểu truyện 劉杳傳) Tự cư tang mẹ, bỏ lâu không ăn cá thịt món cay mặn, trì trai ăn rau trái.

Từ điển Thiều Chửu

① Lo, buồn rầu.
② Ốm đau.
③ Ðể tang. Có tang cha mẹ gọi là đinh ưu 丁憂.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Lo, lo buồn, buồn rầu, lo âu: 無憂無慮 Vô tư lự, không lo lắng gì; 先天下之憂而憂，後天下之樂而樂 Lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ (Phạm Trọng Yêm: Nhạc Dương lâu lí);
② (văn) Để tang: 丁憂 Có tang cha mẹ;
③ Đau ốm.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lo nghĩ. Td: Ưu tư — Nghĩ ngợi buồn rầu. Td: Ưu sầu — Lo lắng cho. Td: Ưu ái.

Tự hình 7

Dị thể 12

㤑忧懮𠪍𠮕𢙥𢚧𢝊𢞘𢟜𨗫𩕂

Không hiện chữ?

Từ ghép 30

懮

ưu

U+61EE, tổng 18 nét, bộ tâm 心 (+15 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

lo âu, lo lắng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thong dong thảnh thơi — Đau đớn.

Tự hình 1

Dị thể 1

憂

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 5

𥜚瓇獶瀀擾

Không hiện chữ?

Từ ghép 3

櫌

ưu

U+6ACC, tổng 19 nét, bộ mộc 木 (+15 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Dụng cụ nhà nông, để ban đất cho bằng, đập đất cục, v.v. § Cũng như “ưu” 耰.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một dụng cụ của nhà nông thời cổ, giống như cái bừa nhưng răng bằng gỗ.

Tự hình 2

Dị thể 1

U+7000, tổng 18 nét, bộ thuỷ 水 (+15 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nói về vùng đất nhiều ao hồ.

Tự hình 2

Dị thể 1

優

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 5

𥜚瓇獶擾懮

Không hiện chữ?

纋

ưu

U+7E8B, tổng 21 nét, bộ mịch 糸 (+15 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phần trống ở giữa cái kẹp tóc, chỗ để mớ tóc vào.

Tự hình 1

Dị thể 1

Chữ gần giống 1

U+8030, tổng 21 nét, bộ lỗi 耒 (+15 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. bừa phủ (bừa lại sau khi gieo hạt)
2. cái đầm (để nện đất)

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Nông cụ như cái đầm, dùng để đập hòn đất to, ban ruộng đất cho phẳng. § Thông “ưu” 櫌.
2. (Động) Bừa đất rồi phủ đất lên hạt giống. ◇Luận Ngữ 論語: “Ưu nhi bất xuyết” 耰而不輟 (Vi Tử 衛子) Gieo giống bừa phủ không thôi.

Từ điển Thiều Chửu

① Bừa phủ, gieo hạt giống rồi lại bừa phủ một lượt đất nữa lên gọi là ưu.
② Cái đầm, dùng để đập các hòn đất to cho phẳng.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) ① Cái dầm (để đào đất);
② Bừa phủ (bừa phủ một lượt nữa sau khi đã gieo giống).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một loại nông cụ thời cổ, tựa như cái bồ cào — Đánh đất thành luống để gieo hột.

Tự hình 1

Dị thể 1

Chữ gần giống 1

U+913E, tổng 17 nét, bộ ấp 邑 (+15 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên đất thời Xuân Thu, thuộc tỉnh Hồ Bắc ngày nay.

Tự hình 2

麀

ưu

U+9E80, tổng 13 nét, bộ lộc 鹿 (+2 nét)
phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

con hươu cái

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Hươu cái.
2. (Danh) Con cái, con mái.
3. (Danh) “Tụ ưu” 麀聚 (1) vốn chỉ việc loài thú cha con cùng tính giao với một con cái, (2) cũng chỉ cha con cùng dâm dục với một người đàn bà, (3) sau dùng tỉ dụ sự loạn luân.

Từ điển Thiều Chửu

① Con hươu cái.
② Tụ ưu 聚麀 cha con loạn dâm.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Hươu cái;
② Xem 聚麀 [jùyou].

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con hươu cái.

Tự hình 2

Dị thể 3

牝𪊛𪋎

Không hiện chữ?

Có 12 kết quả: