Tra từ: sơ - Từ điển Hán Nôm

U+521D, tổng 7 nét, bộ đao 刀 (+5 nét), y 衣 (+2 nét)
phồn & giản thể, hội ý

Từ điển phổ thông

lần đầu, vừa mới, bắt đầu

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Ban đầu, lúc đầu. ◇Thi Kinh 詩經: “Ngã sanh chi sơ, Thượng vô vi. Ngã sanh chi hậu, Phùng thử bách li” 我生之初, 尚無為. 我生之後, 逢此百罹 (Vương phong 王風, Thố viên 兔爰) Ban đầu của đời ta, (Thiên hạ) còn vô sự. Cuối cuộc đời ta, Gặp trăm mối lo âu. ◇Đào Uyên Minh 陶淵明: “Sơ cực hiệp, tài thông nhân” 初極狹, 才通人 (Đào hoa nguyên kí 桃花源記) Mới đầu (hang) rất hẹp, chỉ vừa lọt một người.
2. (Danh) Mồng (dùng cho ngày âm lịch từ một tới mười). ◎Như: “sơ nhị” 初二 mồng hai.
3. (Danh) Họ “Sơ”.
4. (Tính) Lần đầu, lần thứ nhất. ◎Như: “sơ thứ kiến diện” 初次見面 lần đầu gặp mặt, “sơ dân” 初民 dân thượng cổ.
5. (Tính) Vốn, xưa nay, bổn lai. ◎Như: “sơ nguyện” 初愿 nguyện vọng ban đầu, “sơ tâm” 初心 bổn ý, ý từ đầu.
6. (Phó) Từ trước, trước. ◇Tả truyện 左傳: “Sơ, Trịnh Vũ Công thú ư Thân” 初, 鄭武公娶於申 (Ẩn Công nguyên niên 隱公元年) Trước đây, Trịnh Vũ Công cưới vợ ở đất Thân.
7. (Phó) Mới, vừa. ◎Như: “sơ sanh” 初生 mới sinh, “sơ hàn” 初寒 chớm lạnh. ◇Đỗ Phủ 杜甫: “Kiếm ngoại hốt truyền thu Kế Bắc, Sơ văn thế lệ mãn y thường” 劍外忽傳收薊北, 初聞涕淚滿衣裳 (Văn quan quân thu Hà Nam Hà Bắc 聞官軍收河南河北) Ở đất Kiếm Các chợt nghe tin quân ta đã thu phục được Kế Bắc, Vừa nghe tin, nước mắt đã thấm đầy áo xiêm.

Từ điển Thiều Chửu

① Mới, trước.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Đầu: 起初 Ban đầu, thoạt tiên; 年初 Đầu năm; 月初 Đầu tháng;
② Mới, vừa: 紅日初升 Mặt trời mới mọc; 令初下 Lệnh vừa ban xuống;
③ Lần đầu, lần thứ nhất: 初次見面 Gặp mặt lần đầu tiên; 初登舞台 Lên sân khấu lần thứ nhất;
④ Trước, từ trước, lúc đầu: 和好如初 Thân thiện như trước;
⑤ Mồng, mùng: 初二 Mồng hai;
⑥ [Chu] (Họ) Sơ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bắt đầu. Lúc đầu — Lúc xưa. Thời cổ.

Tự hình 5

Dị thể 11

䃼䥚𠁉𠜆𠫎𡔈𢀯𢀰𣦂𥘉𥘨

Không hiện chữ?

Từ ghép 42

Một số bài thơ có sử dụng

Bình luận 0

梳

sơ

U+68B3, tổng 11 nét, bộ mộc 木 (+7 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. cái lược
2. chải (tóc)

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Cái lược (để chải tóc). ◎Như: “mộc sơ” 木梳 lược gỗ.
2. (Danh) Chỉ công cụ hình giống cái lược (dùng để cạo, chải lông thú, v.v.).
3. (Động) Chải đầu, chải. ◇Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: “Thì Điêu Thuyền khởi ư song hạ sơ đầu” 時貂蟬起於窗下梳頭 (Đệ bát hồi) Bấy giờ Điêu Thuyền đã dậy, ở cửa sổ chải đầu.
4. (Động) Chia cắt ra. ◇Xuân chử kỉ văn 春渚紀聞: “Đường nhân tối trọng Đoan Khê thạch, mỗi đắc nhất giai thạch, tất sơ nhi vi sổ bản” 唐人最重端溪石, 每得一佳石, 必梳而為數板 (Triệu an định đề nghiên chế 趙安定提研制) Người đời Đường rất quý đá Đoan Khê, mỗi lần được đá quý, đều cắt ra làm thành mấy bản.
5. (Động) Sửa lại, làm cho thông, chỉnh lí, dẫn đạo.

Từ điển Thiều Chửu

① Chải đầu.
② Cái lược thưa.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Cái lược: 木梳 Lược gỗ. Cg. 攏子 [lôngzi];
② Chải: 梳頭 Chải đầu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chải tóc. Chải đầu — Cái lược.

Tự hình 2

Dị thể 6

㧧疏𣐌𣓜𣙳𤴜

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 3

𧨆𣕛旈

Không hiện chữ?

Từ ghép 3

Một số bài thơ có sử dụng

Bình luận 0

疋

sơ [nhã, thất]

U+758B, tổng 5 nét, bộ sơ 疋 (+0 nét)
phồn & giản thể, tượng hình

Từ điển phổ thông

chân

Từ điển trích dẫn

1. (Tính) Đủ. § Cũng như “túc” 足.
2. (Danh) Chân. § Cũng như “túc” 足.
3. Một âm là “nhã”. (Tính) Chính, đúng. § Ngày xưa dùng như chữ “nhã” 雅.
4. Lại một âm là “thất”. (Danh) Lượng từ, đơn vị dùng cho vải, lụa: nếp, xấp, tấm, v.v. § Thông “thất” 匹. ◎Như: “nhất thất” 一疋 một xấp vải. ◇Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: “Tứ kim thập cân, cẩm nhị thập thất” 賜金十斤, 錦二十疋 (Đệ bát hồi) Đem cho vàng mười cân, gấm hai mươi tấm.

Từ điển Thiều Chửu

① Ðủ, tràn.
② Một âm là nhã. Chính, ngày xưa dùng như chữ nhã 雅.
③ Lại một âm là thất. Nếp, xếp, vải lụa gấp lại, mỗi nếp gọi là nhất thất 一疋.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Chân (như 足，bộ 足);
② Đủ (như 足，bộ 足).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái chân — Tên một bộ chữ Trung Hoa, tức bộ Sơ — Các âm khác là Nhã, Thất. Xem các âm này.

Tự hình 6

Dị thể 5

匹疏胥雅𧠣

Không hiện chữ?

Một số bài thơ có sử dụng

Bình luận 0

疎

sơ [sớ]

U+758E, tổng 12 nét, bộ sơ 疋 (+7 nét)
phồn thể

Từ điển phổ thông

1. thông suốt
2. không thân thiết, họ xa
3. sơ xuất, xao nhãng
4. thưa, ít
5. đục khoét, chạm

Từ điển trích dẫn

1. Tục dùng như chữ “sơ” 疏.

Từ điển Thiều Chửu

① Tục dùng như chữ sơ 疏.

Từ điển Trần Văn Chánh

Như 疏.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như chữ Sơ 疏.

Tự hình 1

Dị thể 2

疏𤴚

Không hiện chữ?

Từ ghép 2

Một số bài thơ có sử dụng

Bình luận 0

疏

sơ [sớ]

U+758F, tổng 12 nét, bộ sơ 疋 (+7 nét)
phồn & giản thể, hình thanh & hội ý

Từ điển phổ thông

1. thông suốt
2. không thân thiết, họ xa
3. sơ xuất, xao nhãng
4. thưa, ít
5. đục khoét, chạm

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Khai thông. ◎Như: “sơ thông” 疏通 khai thông. ◇Mạnh Tử 孟子: “Vũ sơ cửu hà” 禹疏九河 (Đằng Văn Công thượng 滕文公上) Vua Vũ khai thông chín sông.
2. (Động) Phân tán. ◎Như: “sơ tán nhân quần” 疏散人群 phân tán nhân quần.
3. (Động) Trừ bỏ, thanh trừ. ◇Tôn Xước 孫綽: “Sơ phiền tưởng ư tâm hung” 疏煩想於心胸 (Du Thiên Thai san phú 遊天台山賦) Trừ bỏ những ý nghĩ buồn phiền trong lòng.
4. (Động) Đục, chạm, khắc, vẽ. ◎Như: “sơ linh” 疏櫺 đục khoét và chạm trổ chấn song cửa sổ (cho ánh sáng lọt vào).
5. (Tính) Thưa, ít, lác đác. ◎Như: “sơ tinh” 疏星 sao thưa. ◇Nguyễn Trãi 阮廌: “Môn vô xa mã cố nhân sơ” 門無車馬故人疏 (Mạn thành 漫成) Trước cửa không xe ngựa, bạn cũ thưa.
6. (Tính) Không thân, không gần gũi. ◎Như: “nhân địa sanh sơ” 人地生疏 lạ người lạ cảnh.
7. (Tính) Lơ đễnh, không chú ý. ◎Như: “sơ hốt” 疏忽 xao nhãng.
8. (Tính) Rỗng không, không thật. ◎Như: “tài sơ học thiển” 才疏學淺 tài rỗng học cạn.
9. (Tính) Thô xấu, không tinh tế. ◇Luận Ngữ 論語: “Phạn sơ tự ẩm thủy, khúc quăng nhi chẩm chi” 飯疏食飲水, 曲肱而枕之 (Thuật nhi 述而) Ăn gạo thô, uống nước lã, co cánh tay mà gối đầu.
10. (Danh) Cửa sổ.
11. (Danh) Hoa văn chạm khắc trên cửa sổ.
12. (Danh) Rau trái. § Thông “sơ” 蔬.
13. Một âm là “sớ”. (Danh) Lời giải thích, bài giải nghĩa. ◎Như: “chú sớ” 注疏 giải thích bài văn.
14. (Danh) Tờ trình, tấu chương dâng lên vua. ◇Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: “Nghị lang Sái Ung thượng sớ” 議郎蔡邕上疏 (Đệ nhất hồi 第一回) Quan nghị lang Sái Ung dâng sớ.
15. (Danh) Thư tín. ◇Đỗ Phủ 杜甫: “Động Đình vô quá nhạn, Thư sớ mạc tương vong” 洞庭無過雁, 書疏莫相忘 (Đàm Châu tống Vi Viên Ngoại mục Thiều Châu 潭州送韋員外牧韶州) Hồ Động Đình không có nhạn bay qua, Thư từ xin chớ quên nhau.
16. (Động) Trần thuật, trình bày sự việc.

Từ điển Thiều Chửu

① Thông suốt, sự thực đúng lẽ phải gọi là sơ thông trí viễn 疏通致遠. Hai bên cùng thấu tỏ nhau cũng gọi là sơ thông.
② Chia khoi.
③ Thưa, ít.
④ Bày.
⑤ Giúp.
⑥ Xa, họ gần là thân 親, họ xa là sơ 疏. Thường tiếp nhau luôn là thân, cách nhau xa lâu là sơ.
⑦ Sơ xuất, xao nhãng. Mưu tính bố trí không được chu đáo gọi là thô sơ 粗疏 hay sơ hốt 疏忽.
⑧ Ðục chạm, như sơ linh 疏櫺 đục khoét và chạm trổ chấn song cửa sổ cho thấu ánh sáng vào.
⑨ Một âm là sớ. Tâu bày.
⑩ Giải nghĩa văn, như chú sớ 注疏 chua âm và giải rõ nghĩa văn.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Thông, nạo vét: 疏浚河道 Nạo vét lòng sông;
② Phân tán: 疏散 Sơ tán;
③ Thưa, ít.【疏落】sơ lạc [shuluò] Thưa thớt, rải rác, lác đác, lơ thơ, lưa thưa: 河邊疏疏落落有幾棵柳樹 Bên bờ sông lưa thưa mấy cây liễu;
④ Thờ ơ: 他們一向很疏遠 Xưa nay họ rất thờ ơ với nhau;
⑤ Lơ là: 疏神 Lơ đễnh, lơ là;
⑥ Lạ: 生疏 Xa lạ; 人生地疏 Lạ người lạ cảnh;
⑦ (văn) Giúp;
⑧ (văn) Đục chạm: 疏櫺 Đục khoét và chạm trổ chấn song cửa sổ (cho ánh sáng lọt vào).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thưa. Ít — Xa, không được gần ( nói về mối liên hệ ) — Một âm là Sớ. Xem Sớ.

Tự hình 4

Dị thể 9

䟽梳疋疎蔬踈𤕟𥿇𨘖

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 8

流㧧𦎓琉流琉流䟽

Không hiện chữ?

Từ ghép 25

Một số bài thơ có sử dụng

Bình luận 0

綀

sơ [sư]

U+7D80, tổng 13 nét, bộ mịch 糸 (+7 nét)

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Dệt sợi gai thô. ◇Hậu Hán Thư 後漢書: “Thật chí quan, xích mại trữ trĩ, vi tác phưởng tích, chức nhâm, sơ ôn chi cụ dĩ giáo chi, dân đắc dĩ miễn hàn khổ” 寔至官, 斥賣儲峙, 為作紡績, 織紝, 綀縕之具以教之, 民得以免寒苦 (Thôi Thật truyện 崔寔傳).
2. (Danh) Đồ dệt bằng gai thô. ◇Tấn Thư 晉書: “Thì thảng tàng không kiệt, khố trung duy hữu sơ sổ thiên đoan” 時帑藏空竭, 庫中惟有綀數千端 (Vương Đạo truyện 王導傳).

Tự hình 1