Tra từ: đính - Từ điển Hán Nôm

仃

đính [đinh]

U+4EC3, tổng 4 nét, bộ nhân 人 (+2 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Say lắm. Say rượu đến không còn biết gì. Dùng như chữ Đính 酊 — Một âm là Đinh. Xem Đinh.

Tự hình 2

Dị thể 1

U+5576, tổng 11 nét, bộ khẩu 口 (+8 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

(xem: mật đính 嘧啶)

Tự hình 2

Từ ghép 1

定

đính [định]

U+5B9A, tổng 8 nét, bộ miên 宀 (+5 nét)
phồn & giản thể, hội ý

Từ điển Thiều Chửu

① Ðịnh, xếp đặt được yên ổn, không bị lay động nữa gọi là định.
② Dẹp cho yên, như an bang định quốc 安邦定國 yên định nhà nước, hôn định thần tỉnh 昏定晨省 tối xếp đặt cho yên chỗ sớm thăm hỏi yên không, nghĩa là tối thì dọn dẹp màn giường chăn chiếu cho cha mẹ được yên giấc, sáng thì thăm hỏi xem có được mạnh không.
③ Ðịnh liệu, như thẩm định 審定 xét rõ mọi lẽ rồi định liệu sự làm.
④ Ðịnh hẳn, như định nghĩa 定義 định nghĩa cứ thế là đúng.
⑤ Hợp định, hai bên hiệp ước với nhau gọi là định, như thương định 商定 bàn định. Trai gái làm lễ kết hôn cũng gọi là văn định 文定, hạ định 下定, v.v.
⑥ Tĩnh, nhà Phật có phép tu khiến cho tâm yên định không vọng động được, gọi là định, tức là phép ta quen gọi là nhập định vậy.
⑦ Một âm là đính. Sao đính.
⑧ Cái trán, như lân chi đính 麟之定 trán con lân.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái trán. Một âm là Định. Xem Định.

Tự hình 6

Dị thể 4

㝎掟錠顁

Không hiện chữ?

嵿

đính [đỉnh]

U+5D7F, tổng 14 nét, bộ sơn 山 (+11 nét)
phồn thể

Từ điển phổ thông

1. đỉnh đầu
2. chỗ cao nhất

Tự hình 1

椗

đính [đĩnh]

U+6917, tổng 12 nét, bộ mộc 木 (+8 nét)
phồn thể

Từ điển phổ thông

1. hòn đá để cột thuyền vào
2. cái neo thuyền

Từ điển trích dẫn

1. Cũng như chữ “đính” 碇.

Từ điển Thiều Chửu

① Cũng như chữ đính 碇.

Từ điển Trần Văn Chánh

Như 碇 (bộ 石).

Tự hình 1

Dị thể 1

Chữ gần giống 1

U+77F4, tổng 7 nét, bộ thạch 石 (+2 nét)
phồn thể

Từ điển phổ thông

1. hòn đá để cột thuyền vào
2. cái neo thuyền

Từ điển Trần Văn Chánh

Như 碇.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tảng đá để cột dây mà bỏ neo thuyền, thay cho cái neo.

Tự hình 1

Dị thể 1

U+7887, tổng 13 nét, bộ thạch 石 (+8 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. hòn đá để cột thuyền vào
2. cái neo thuyền

Từ điển Trần Văn Chánh

Đá neo (dùng để neo thuyền).

Tự hình 2

Dị thể 4

椗矴碠磸

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 2

绽綻

Không hiện chữ?

訂

đính

U+8A02, tổng 9 nét, bộ ngôn 言 (+2 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

thoả thuận hai bên

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Bàn định, bàn luận. ◎Như: “đính định” 訂定 bàn định.
2. (Động) Sửa cho đúng, cải chính. ◎Như: “hiệu đính” 校訂 sửa chữa, tu chính.
3. (Động) Giao ước, kí kết. ◎Như: “đính giao” 訂交 kết làm bạn, “đính ước” 訂約 giao ước. ◇Cao Bá Quát 高伯适: “Đế đính kí sơ tằng” 締訂記初曾 (Châu Long tự ức biệt 珠龍寺憶別) Nhớ trước đã từng cùng nhau kết làm bạn.
4. (Động) Đóng (sách). ◎Như: “đính thư” 訂書 đóng sách.

Từ điển Thiều Chửu

① Hai bên bàn bạc với nhau cho kĩ rồi mới thoả thuận gọi là đính. Như đính giao 訂交 đính kết làm bạn, đính ước 訂約. Ðính chính lại sách vở cho đúng gọi là hiệu đính 校訂.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Kí kết: 訂合同 Kí hợp đồng;
② Đặt hàng trước: 訂報 Đặt báo; 預訂 Đặt trước;
③ Sửa chữa: 訂正 Đính chính; 修訂 Sửa chữa lại;
④ Đóng (sách): 訂書機 Máy đóng sách.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bàn bạc để quyết định — Thuế má — Đánh thuế — Sửa đổi lại. Chẳng hạn Hiệu đính — Định trước với nhau về vấn đề gì. Chẳng hạn Đính hôn.

Tự hình 2

Dị thể 1

Từ ghép 13

U+8BA2, tổng 4 nét, bộ ngôn 言 (+2 nét)
giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

thoả thuận hai bên

Từ điển trích dẫn

1. Giản thể của chữ 訂.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Kí kết: 訂合同 Kí hợp đồng;
② Đặt hàng trước: 訂報 Đặt báo; 預訂 Đặt trước;
③ Sửa chữa: 訂正 Đính chính; 修訂 Sửa chữa lại;
④ Đóng (sách): 訂書機 Máy đóng sách.

Từ điển Trần Văn Chánh

Như 訂

Tự hình 2

Dị thể 1

訂

Không hiện chữ?

Từ ghép 4

酊

đính [đinh]

U+914A, tổng 9 nét, bộ dậu 酉 (+2 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

(xem: mính đính 酩酊)

Từ điển trích dẫn

1. (Tính) “Mính đính” 酩酊: xem “mính” 酩.

Từ điển Thiều Chửu

① Mính đính 酩酊 say rượu, say mèm. Cao Bá Quát 高伯适: Mính đính quy lai bất dụng phù 酩酊歸來不用扶 chuếnh choáng say về không đợi dắt.

Từ điển Trần Văn Chánh

Say (rượu). Xem 酩酊 [mêngdêng]. Xem 酊 [ding].

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Say rượu.

Tự hình 2

Dị thể 1

艼

Không hiện chữ?

Từ ghép 1

釘

đính [đinh]

U+91D8, tổng 10 nét, bộ kim 金 (+2 nét)
phồn thể, hình thanh & hội ý

Từ điển phổ thông

đóng đinh

Từ điển Trần Văn Chánh

① Đóng: 釘釘子 Đóng đinh; 釘馬掌 Đóng móng ngựa;
② Đơm, đính: 釘扣子 Đơm khuy, đính khuy. Xem 釘 [ding].

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đóng đinh. Lấy đinh mà đóng — Một âm là Đinh. Xem Đinh.

Tự hình 2

Dị thể 2

丁钉

Không hiện chữ?

钉

đính [đinh]

U+9489, tổng 7 nét, bộ kim 金 (+2 nét)
giản thể, hình thanh & hội ý

Từ điển phổ thông

đóng đinh

Từ điển Trần Văn Chánh

Như 釘

Từ điển Trần Văn Chánh

① Đóng: 釘釘子 Đóng đinh; 釘馬掌 Đóng móng ngựa;
② Đơm, đính: 釘扣子 Đơm khuy, đính khuy. Xem 釘 [ding].

Tự hình 2

Dị thể 1

U+9802, tổng 11 nét, bộ hiệt 頁 (+2 nét)
phồn thể, hình thanh & hội ý

Từ điển phổ thông

1. đỉnh đầu
2. chỗ cao nhất

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Đỉnh đầu. ◇Trang Tử 莊子: “Kiên cao ư đính” 肩高於頂 (Đại tông sư 大宗師) Vai cao hơn đỉnh đầu.
2. (Danh) Ngọn, chóp, nóc. ◎Như: “sơn đính” 山頂 đỉnh núi, “ốc đính” 屋頂 nóc nhà.
3. (Danh) Hạn độ. ◎Như: “lãng phí một hữu đính” 浪費沒有頂 phung phí không có hạn độ.
4. (Danh) Cái ngù đính trên mũ. § Đời nhà Thanh 清, quan lại đính ngù trên mũ đeo san hô, ngọc, thủy tinh, xa cừ để phân biệt phẩm trật. ◎Như: “đính đái” 頂戴 mũ ngù.
5. (Động) Đội. ◎Như: “đính thiên lập địa” 頂天立地 đội trời đạp đất. ◇Uông Tân 汪莘: “Ủng ngư thoa, đính ngư lạp, tác ngư ông” 擁漁蓑, 頂漁笠, 作漁翁 (Hành hương tử 行香子) Mặc áo tơi, đội nón lá, làm ông chài.
6. (Động) Chống, đẩy. ◎Như: “nã giang tử đính thượng môn” 拿杠子頂上門 dùng cây đòn chống cửa.
7. (Động) Xông pha, đối mặt, tương nghênh. ◎Như: “đính phong” 頂風 ngược gió, “đính phong tuyết, chiến nghiêm hàn” 頂風雪, 戰嚴寒 xông pha gió tuyết, vượt qua giá lạnh.
8. (Động) Húc, chạm, nhú. ◎Như: “giá đầu ngưu ái đính nhân” 這頭牛愛頂人 con bò này hay húc người, “nộn nha bả thổ đính khởi lai liễu” 嫩芽把土頂起來了 mầm non đã nhú lên khỏi mặt đất.
9. (Động) Lễ, bái. ◇Tây du kí 西遊記: “Hành Giả đính tạ bất tận” 行者頂謝不盡 (Đệ tứ thập tứ hồi) Hành Giả bái tạ không thôi.
10. (Động) Cãi vã, phản đối, bác bỏ. ◎Như: “ngã hựu đính liễu tha kỉ cú” 我又頂了他幾句 tôi cãi lại ông ấy mấy câu, “đính giác” 頂角 tranh chấp, “đính bản” 頂板 xung đột lẫn nhau.
11. (Động) Đến. ◇Tây du kí 西遊記: “Na thuyền nhi tu du đính ngạn” 那船兒須臾頂岸 (Đệ ngũ thập tam hồi) Chiếc thuyền đó trong chốc lát đến bờ.
12. (Động) Chuyển nhượng hoặc nắm lấy quyền kinh doanh xí nghiệp, phòng ốc, đất đai, v.v.(ngày xưa).
13. (Động) Thay thế. ◎Như: “mạo danh đính thế” 冒名頂替 mạo tên thay thế.
14. (Động) Bằng, tương đương.
15. (Phó) Rất, hết sức. ◎Như: “đính thông minh” 頂聰明 rất thông minh, “đính đại” 頂大 hết sức lớn.
16. (Danh) Lượng từ: cái. ◎Như: “nhất đính mạo tử” 一頂帽子 một cái mũ, “nhất đính trướng tử” 一頂帳子 một cái màn.

Từ điển Thiều Chửu

① Đỉnh đầu. Phàm chỗ nào rất cao đều gọi là đính. Như sơn đính 山頂 đỉnh núi, ốc đính 屋頂 nóc nhà, v.v.
② Bình phẩm sự vật gì mà cho là hơn hết cũng gọi là đính. Như đính thượng 頂上 nhất hạng, tột bực.
③ Đời nhà Thanh 清, cái ngù mũ đính ở trên chóp mũ, cho nên gọi cái mũ là đính đái 頂戴.
④ Đội. Như đính thiên lập địa 頂天立地 đội trời đạp đất.
⑤ Xông lên. Như chèo thuyền ngược gió gọi là đính phong 頂風.
⑥ Đâm thọc, khêu chọc. Dùng lời nói mà châm chọc gọi là xuất ngôn đính chàng 出言頂撞.
⑦ Thế thay. Như mạo danh đính thế 冒名頂替 mạo tên thế thay.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Đỉnh đầu, đỉnh, ngọn, chóp, nóc: 頭頂 Đỉnh đầu; 屋頂 Nóc nhà; 塔頂兒 Đỉnh tháp;
② Đội (trên đầu): 頭上頂着一罐水 Trên đầu đội một hũ nước; 頂天立地 Đội trời đạp đất;
③ Húc: 這牛愛頂人 Con bò này hay húc người;
④ Chống, đẩy: 拿杠子頂上門 Dùng cây đòn chống cửa; 列車在前，機車在後面頂着走 Đoàn tàu ở trước, đầu máy ở sau đẩy;
⑤ Ngược chiều: 頂風 Ngược gió;
⑥ Cãi vã, cãi lại, bác bỏ: 頂了她幾句 Cãi lại bà ấy mấy câu;
⑦ Kham, gánh vác, cáng đáng: 活兒太重，兩個人頂不下來 Công việc quá nặng, hai người không kham nổi;
⑧ Đối phó, đương đầu;
⑨ Bằng, tương đương: 一台拖拉機頂好幾十匹馬 Một chiếc máy kéo bằng sức mấy chục con ngựa; 一個頂兩個人用 Một người bằng hai người;
⑩ Thay thế, thay vào, đánh tráo: 頂名兒 Thay tên, đánh tráo tên; 拿次貨頂好貨 Dùng hàng xấu đánh tráo hàng tốt;
⑪ (cũ) Chuyển nhượng hoặc thủ đắc quyền kinh doanh hay cư trú nhà cửa: 這房子我頂了 Căn nhà này tôi đã bán rồi;
⑫ (đph) Đến (chỉ thời gian): 頂下午兩點他才吃飯 Đến hai giờ chiều anh ấy mới ăn cơm;
⑬ Cái: 一頂帽子 Một cái nón;一頂蚊帳 Một cái màn;
⑭ Nhất, rất, vô cùng, tột bực, tột đỉnh: 頂好 Tốt nhất; 他頂喜歡看小說 Nó rất thích xem tiểu thuyết.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đỉnh đầu. Chóp đầu. Bởi vậy ta quen đọc là Đỉnh — Cái chóp, cái ngọn, phần cao nhất, ở trên hết — Rất. Lắm. Tột độ — Dùng đầu mà đội — Thay thế. Dùng cái này thay cho cái kia — Tiếng dùng để đếm số đồ vật. Chẳng hạn Mạo nhất đính ( một cái mũ ).

Tự hình 3

Dị thể 7

顁顶𧵜𩒆𩕢𩕩𩠑

Không hiện chữ?

Từ ghép 6

顁

đính

U+9841, tổng 17 nét, bộ hiệt 頁 (+8 nét)

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái trán.

Tự hình 1

Dị thể 3

定頂𬱫

Không hiện chữ?

顶

đính [đỉnh]

U+9876, tổng 8 nét, bộ hiệt 頁 (+2 nét)
giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. đỉnh đầu
2. chỗ cao nhất

Từ điển trích dẫn

1. Giản thể của chữ 頂.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Đỉnh đầu, đỉnh, ngọn, chóp, nóc: 頭頂 Đỉnh đầu; 屋頂 Nóc nhà; 塔頂兒 Đỉnh tháp;
② Đội (trên đầu): 頭上頂着一罐水 Trên đầu đội một hũ nước; 頂天立地 Đội trời đạp đất;
③ Húc: 這牛愛頂人 Con bò này hay húc người;
④ Chống, đẩy: 拿杠子頂上門 Dùng cây đòn chống cửa; 列車在前，機車在後面頂着走 Đoàn tàu ở trước, đầu máy ở sau đẩy;
⑤ Ngược chiều: 頂風 Ngược gió;
⑥ Cãi vã, cãi lại, bác bỏ: 頂了她幾句 Cãi lại bà ấy mấy câu;
⑦ Kham, gánh vác, cáng đáng: 活兒太重，兩個人頂不下來 Công việc quá nặng, hai người không kham nổi;
⑧ Đối phó, đương đầu;
⑨ Bằng, tương đương: 一台拖拉機頂好幾十匹馬 Một chiếc máy kéo bằng sức mấy chục con ngựa; 一個頂兩個人用 Một người bằng hai người;
⑩ Thay thế, thay vào, đánh tráo: 頂名兒 Thay tên, đánh tráo tên; 拿次貨頂好貨 Dùng hàng xấu đánh tráo hàng tốt;
⑪ (cũ) Chuyển nhượng hoặc thủ đắc quyền kinh doanh hay cư trú nhà cửa: 這房子我頂了 Căn nhà này tôi đã bán rồi;
⑫ (đph) Đến (chỉ thời gian): 頂下午兩點他才吃飯 Đến hai giờ chiều anh ấy mới ăn cơm;
⑬ Cái: 一頂帽子 Một cái nón;一頂蚊帳 Một cái màn;
⑭ Nhất, rất, vô cùng, tột bực, tột đỉnh: 頂好 Tốt nhất; 他頂喜歡看小說 Nó rất thích xem tiểu thuyết.

Từ điển Trần Văn Chánh

Như 頂

Tự hình 2