Tra từ: khoa - Từ điển Hán Nôm

1. (Danh) Xa xỉ. ◇Tuân Tử 荀子: “Quý nhi bất vi khoa, tín nhi bất xử khiêm” 貴而不為夸, 信而不處謙 (Trọng Ni 仲尼) Sang trọng nên không làm ra xa xỉ, tin thật nên không phải cư xử nhún nhường.
2. (Danh) Họ “Khoa”.
3. (Động) Khoác lác, khoe khoang. ◇Liêu trai chí dị 聊齋志異: “Nhi nãi phồn anh khể kích, đồ khoa phẩm trật chi tôn” 而乃繁纓棨戟, 徒夸品秩之尊 (Tịch Phương Bình 席方平) Thế mà cũng yên đai kiếm kích, chỉ khoe khoang phẩm trật cao sang.
4. (Động) Khen ngợi. ◇Bì Nhật Hưu 皮日休: “Ngô văn phượng chi quý, Nhân nghĩa diệc túc khoa” 吾聞鳳之貴, 仁義亦足夸 (Tích nghĩa điểu 惜義鳥) Tôi nghe nói chim phượng là quý, Nhân nghĩa cũng đủ để khen ngợi.
5. (Tính) Kiêu căng, tự đại. ◎Như: “khoa mạn hung kiêu” 夸謾兇驕 kiêu căng ngạo tợn.
6. (Tính) Tốt đẹp. ◇Hoài Nam Tử 淮南子: “Mạn giáp hạo xỉ, hình khoa cốt giai” 曼頰皓齒, 形夸骨佳 (Tu vụ 脩務) Má hồng răng trắng, hình hài xinh đẹp.
7. (Tính) To, lớn. ◇Tả Tư 左思: “Ấp ốc long khoa” 邑屋隆夸 (Ngô đô phú 吳都賦) Nhà cao thành lớn.
8. § Giản thể của chữ 誇.

Từ điển Thiều Chửu

① Nói viển vông.
② Một âm là khoã. Tự khoe mình.
② Tốt đẹp.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Khoác lác, khoe khoang: 夸口 Nói khoác;
② Khen, khen ngợi: 人人都夸小闌學習好 Mọi người đều khen em Lan học giỏi;
③ (văn) Nói viển vông;
④ (văn) Tốt đẹp.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hoang phí — Khoe khoang.

Tự hình 4

Dị thể 10

䠸咵姱荂誇跨𡗢𡗴𡗸𡘆

Không hiện chữ?

Một số bài thơ có sử dụng

Bình luận 0

姱

khoa

U+59F1, tổng 9 nét, bộ nữ 女 (+6 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

tốt, đẹp

Từ điển trích dẫn

1. (Tính) Tốt đẹp. ◇Khuất Nguyên 屈原: “Khoa nhi bất xú hề” 姱而不醜兮 (Cửu chương 九章, Quất tụng 橘頌) Xinh đẹp mà không xấu xí hề.

Từ điển Thiều Chửu

① Tốt, đẹp.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) Tốt đẹp.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đẹp đẽ, nói về sắc đẹp phụ nữ — To lớn — Hoang phí. Như chữ Khoa 夸.

Tự hình 1

Dị thể 1

夸

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 6

𢓢㡁𥑹絝晇垮

Không hiện chữ?

Một số bài thơ có sử dụng

Bình luận 0

犐

khoa

U+7290, tổng 13 nét, bộ ngưu 牛 (+9 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con trâu con bò không có sừng.

Tự hình 1

Dị thể 5

㸯㸰㸱𢱃𧣖

Không hiện chữ?

Bình luận 0

科

khoa

U+79D1, tổng 9 nét, bộ hoà 禾 (+4 nét)
phồn & giản thể, hội ý

Từ điển phổ thông

1. khoa, bộ môn
2. xử tội, kết án
3. khoa cử, khoa thi
4. để đầu trần
5. phần trong một vở tuồng

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Thứ bực, đẳng cấp. ◇Luận Ngữ 論語: “Xạ bất chủ bì, vị lực bất đồng khoa, cổ chi đạo dã” 射不主皮, 為力不同科, 古之道也 (Bát dật 八佾) Bắn (cốt trúng), không phải là cho lủng da, vì sức người không cùng bực (nghĩa là không phải đọ sức), đạo xưa như vậy.
2. (Danh) Ngành, môn, hạng mục, loại biệt. ◎Như: “văn khoa” 文科 khoa học văn chương, “lí khoa” 理科 khoa học triết lí.
3. (Danh) Đơn vị, ban, cục (nói về tổ chức nội bộ của một cơ quan). ◎Như: “văn thư khoa” 文書科 cục văn thư, “nhân sự khoa” 人事科 ban trách nhiệm về nhân sự.
4. (Danh) Phân loại trong sinh vật học. ◎Như: “miêu khoa” 貓科 họ mèo, “tang khoa” 桑科 họ dâu, “hòa bổn khoa” 禾本科 họ hòa bổn.
5. (Danh) Pháp luật, điều mục. ◎Như: “tác gian phạm khoa” 作奸犯科 điều mục luật pháp về tội phạm gian.
6. (Danh) Lượng từ: đơn vị thực vật. § Thông “khỏa” 棵. ◇Trần Dữ Nghĩa 陳與義: “Thái phố dĩ thiêm tam vạn khoa” 菜圃已添三萬科 (Thu vũ 秋雨) Vườn rau đã thêm ba vạn gốc.
7. (Danh) Cái hố. ◇Mạnh Tử 孟子: “Doanh khoa nhi hậu tiến” 盈科而後進 (Li Lâu hạ 離婁下) Đầy cái hố rồi sau chảy đi.
8. (Danh) Thi cử đời xưa chia ra từng “khoa” mà tuyển chọn, ai được trúng cách gọi là “đăng khoa” 登科 (đỗ). Có khi cùng một khoa mục mà chia ra thứ bực khác nhau nữa. ◎Như: đỗ tiến sĩ gọi là “giáp khoa” 甲科, đỗ cử nhân gọi là “ất khoa” 乙科.
9. (Danh) Kì thi, khoa thi.
10. (Danh) Trong các bản tuồng chia ra từng tấn gọi là “khoa bạch” 科白, “khoa” là chỉ về phần cử động, “bạch” là chỉ về phần nói năng. ◇Tây sương kí 西廂記: “[Hồng thượng vân] Tả tả, ngã quá khứ, nhĩ tại giá lí. [Hồng xao môn khoa]” [紅上雲]姐姐, 我過去, 你在這裏. [紅敲門科] (Đệ tứ bổn 第四本, Đệ nhất chiết) [Con Hồng nói] Thưa cô, con vào trước, cô hãy đứng đây. [Con Hồng gõ cửa (khoa 科)].
11. (Động) Xử đoán, xử phạt, buộc tội. ◎Như: “khoa tội” 科罪 buộc tội, theo luật định tội.
12. (Động) Cất mũ để đầu trần gọi là “khoa đầu” 科頭.

Từ điển Thiều Chửu

① Trình độ, phẩm cách, trong tràng học chia các khoa như văn khoa 文科 khoa học văn chương, lí khoa 理科 khoa học triết lí, v.v.
② Thứ bực, như xạ bất chủ bì, vị lực bất đồng khoa, cổ chi đạo dã 射不主皮，為力不同科，古之道也 (Luận ngữ 論語) bắn, chủ đích không phải là cho lủng da, vì sức người chẳng cùng bực, phép xưa là như vậy.
③ Hố, như doanh khoa nhi hậu tiến 盈科而後進 đầy hố mà sau chảy đi.
④ Ðoán, buộc. Như khoa tội 科罪 sử đoán vào tội, buộc tội, theo luật định tội.
⑤ Khoa học, phàm một học thuật nào có dòng phái có thể thống mà khả dĩ đứng một mình được đều gọi là khoa học 科學.
⑥ Khoa đệ đời xưa chia ra từng khoa mà kén người, ai được trúng cách gọi là đăng khoa 登科 (đỗ). Có khi cùng một khoa mục mà chia ra thứ bực khác nhau nữa, như đỗ tiến sĩ gọi là giáp khoa 甲科, đỗ cử nhân gọi là ất khoa 乙科. Lại một nghĩa nữa là khoa thi, như khoa giáp tí, khoa bính ngọ, v.v.
⑦ Cây cỏ có một thân cũng gọi là nhất khoa 一科.
⑧ Cất mũ để đầu trần gọi là khoa đầu 科頭.
⑨ Trong các bản tuồng chia ra từng tấn gọi là khoa bạch 科白, khoa là chỉ về phần cử động, bạch là chỉ về phần nói năng.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Khoa, họ, giống, phòng (trong cơ quan): 文科 Khoa văn; 眼科 Khoa mắt; 財務科 Phòng tài vụ; 鯉科 Họ cá chép; 禾本科 Họ hoà bản;
② (văn) Xử tội, kết án, buộc: 科以徒刑 Kết án tù; 科罪 Buộc tội;
③ (văn) Khoa cử, khoa thi;
④ (văn) Để đầu trần: 科頭 Để đầu trần;
⑤ (văn) Phần trong bản tuồng: 科白 Phần cử động và nói năng trong bản tuồng.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Môn, nghành. Td: Văn khoa, Luật khoa — Kì thi để chọn người tài. Td: Tám khoa chưa khỏi phạm trường quy ( thơ Trần Tế Xương ) — Gốc cây rỗng ruột — Để trống. Xem Khoa đầu — Cử chỉ điệu bộ của đào kép khi diễn tuồng.

Tự hình 3

Dị thể 2

棵𥝹

Không hiện chữ?

Từ ghép 53

Một số bài thơ có sử dụng

Bình luận 0

稞

khoa [khoả]

U+7A1E, tổng 13 nét, bộ hoà 禾 (+8 nét)
phồn & giản thể, hình thanh & hội ý

Từ điển phổ thông

cây lúa

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) “Thanh khoa” 青稞 một giống lúa hình tựa như “đại mạch” 大麥, còn gọi là “khoa mạch” 稞麥.

Từ điển Thiều Chửu

① Người châu Thanh gọi lúa là khoa (Thanh khoa 青稞).

Từ điển Trần Văn Chánh

(đph) Lúa: 青稞 Lúa mì thanh khoa (một loại đại mạch).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một tên chỉ lúa mạch — Một âm là Khoả.

Tự hình 2

Dị thể 2

粿𥠁

Không hiện chữ?

Bình luận 0

窠

khoa [khoà, khoả]

U+7AA0, tổng 13 nét, bộ huyệt 穴 (+8 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Tổ, hang, ổ (sào huyệt của động vật). ◇Tả Tư 左思: “Huyệt trạch kì thú, khỏa túc dị cầm” 穴宅奇獸, 窠宿異禽 (Thục đô phú 蜀都賦) Ở hang thú lạ, nương tổ chim kì.
2. (Danh) Mượn chỉ chỗ ở đơn sơ, giản lậu. ◇Tân Khí Tật 辛棄疾: “Phao khước san trung thi tửu khoa, Khước lai quan phủ thính sanh ca” 拋卻山中詩酒窠, 卻來官府聽笙歌 (Chá cô thiên 鷓鴣天, Tam san đạo trung từ 三山道中詞) Quăng vào trong núi rượu thơ nhà, Quay về quan phủ nghe đàn ca.
3. (Danh) Chỗ lõm, chỗ hõm thấp. ◇Triệu Nhữ Lệ 趙汝礪: “Cửu khỏa thập nhị lũng” 九窠十二隴 (Bắc uyển biệt lục 北苑別錄, Ngự viên 御園) Chín chỗ đất lõm mười hai chỗ đất gồ.
4. (Danh) Đường triện nong trên ấn khắc chữ.
5. (Danh) Quan, chức quan. § Dùng như “khoa” 科. ◇Trịnh Cốc 鄭谷: “Tỉnh trung biệt chiếm hảo khoa danh” 省中別占好窠名 (Cẩm 錦) Ở ti bố chánh (Tỉnh Trung Thư) riêng chiếm một chức quan.
6. (Danh) Chương, tiết. § Dùng như “khoa” 科. ◎Như: “khỏa đoạn” 窠段 đoạn mục văn chương.
7. (Danh) Lượng từ: lứa động vật hoặc lứa trứng (cùng sinh ra một đợt từ một bào thai), cây mọc cùng một hố. ◎Như: “nhất khỏa tiểu trư” 一窠小豬 một lứa heo con.
8. (Danh) Lượng từ: gốc cây. § Cũng như “khỏa” 棵. ◇Lí Dục 李煜: “Liêm ngoại ba tiêu tam lưỡng khỏa, Dạ trường nhân nại hà” 簾外芭蕉三兩窠, 夜長人奈何 (Trường tương tư 長相思) Ngoài rèm bụi chuối hai ba gốc, Đêm dài người biết làm sao.
9. (Danh) Lượng từ: hạt, hột, viên. § Dùng như “khỏa” 顆.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Hang;
② Tổ, ổ: 狗窠 Ổ chó; 鳥窠 Tổ chim;
③ (văn) Cái lỗ, chỗ lõm;
④ (văn) Chỗ ở của người;
⑤ (văn) Đường triện nông;
⑥ (văn) Số vật.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái hang, cái lỗ — Hang thú vật ở.

Tự hình 2

Dị thể 3

䆼棵窼

Không hiện chữ?

Một số bài thơ có sử dụng

Bình luận 0

薖

khoa [oa, qua]

U+8596, tổng 14 nét, bộ thảo 艸 (+11 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một loài cỏ — Trống không.

Tự hình 1

Dị thể 3

簻𨗲𰰾

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 1

䕂

Không hiện chữ?

Một số bài thơ có sử dụng

Bình luận 0

蝌

khoa

U+874C, tổng 15 nét, bộ trùng 虫 (+9 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

(xem: khoa đẩu 蝌蚪)

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) “Khoa đẩu” 蝌蚪 nòng nọc (ấu thể của loài cóc, nhái). § Còn gọi là: “khoa đẩu” 科斗, “khoa tử” 蝌子, “huyền châm” 懸針.
2. (Danh) “Khoa đẩu văn” 蝌蚪文 lối chữ cổ thời nhà Chu. § Thời xưa, chưa có bút mực, vạch sơn trên thẻ tre, nét chữ đầu thô đuôi nhỏ, như hình nòng nọc, do đó gọi tên. Cũng viết là “khoa đẩu” 科斗, “khoa đẩu thư” 科斗書, “khoa đẩu văn” 科斗文.

Từ điển Thiều Chửu

① Khoa đẩu 蝌蚪. Xem chữ đẩu 蚪.

Từ điển Trần Văn Chánh

【蝌蚪】khoa đẩu [kedôu] Con nòng nọc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xem Khoa đẩu 蝌蚪.

Tự hình 2

Dị thể 1

𧎗

Không hiện chữ?

Từ ghép 1

Bình luận 0

誇

khoa [khoả]

U+8A87, tổng 13 nét, bộ ngôn 言 (+6 nét)
phồn thể, hình thanh & hội ý

Từ điển phổ thông

khoe khoang, nói khoác

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Khoe khoang. ◎Như: “khoa đại” 誇大 huênh hoang.
2. (Động) Khen ngợi. ◎Như: “khoa tưởng” 誇獎 khen thưởng.
3. (Tính) To, thô. ◇Hán Thư 漢書: “Thiếp khoa bố phục, lệ thực” 妾誇布服, 糲食 (Hiếu Thành Hứa hoàng hậu truyện 孝成許皇后傳) Thiếp mặc quần áo vải thô, ăn gạo xấu.

Từ điển Thiều Chửu

① Khoe khoang.
② Nói khoác.
③ To lớn.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Khoe khoang, khoác lác, phô trương;
② To lớn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nói láo, không đúng sự thật — Nói quá đi, khoe khoang — To lớn.

Tự hình 2

Dị thể 5

夸𧥢𧧭𧧳𧩊

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 7

𫌮䠸𧊘骻袴舿桍

Không hiện chữ?

Từ ghép 5

Một số bài thơ có sử dụng

Bình luận 0

Có 12 kết quả: