Tra từ: yǒu - Từ điển Hán Nôm

丣

yǒu ㄧㄡˇ

U+4E23, tổng 7 nét, bộ yī 一 (+6 nét)
phồn & giản thể, tượng hình

Từ điển phổ thông

Dậu (ngôi thứ 10 hàng Chi)

Từ điển trích dẫn

1. Tức là chữ “dậu” 酉

Từ điển Trung-Anh

old variant of 酉[you3]

Tự hình 1

Dị thể 1

U+5363, tổng 7 nét, bộ bǔ 卜 (+5 nét)
phồn & giản thể, tượng hình

Từ điển phổ thông

đồ đựng rượu ngày xưa

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Khí cụ đựng rượu thời xưa.

Từ điển Thiều Chửu

① Ðồ đựng rượu thời xưa.

Từ điển Trần Văn Chánh

Đồ đựng rượu (thời xưa ở Trung Quốc), cốc Trung Quốc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái chén lớn có nắp đậy, dùng để uống rượu.

Từ điển Trung-Anh

wine container

Tự hình 4

Dị thể 3

㔽脩𠧪

Không hiện chữ?

友

yǒu ㄧㄡˇ

U+53CB, tổng 4 nét, bộ yòu 又 (+2 nét)
phồn & giản thể, hình thanh & hội ý

Từ điển phổ thông

bạn bè

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Bạn (cùng lòng, cùng chí hướng với nhau). ◎Như: “bằng hữu” 朋友 bạn bè, “chí hữu” 摯友 bạn thân. ◇Luận Ngữ 論語: “Dữ bằng hữu giao nhi bất tín hồ?” 與朋友交而不信乎 (Học nhi 學而) Giao thiệp với bạn bè, có thành tín không?
2. (Danh) Tên chức quan cận thần.
3. (Danh) Đồng bạn. ◎Như: “tửu hữu” 酒友 bạn uống rượu, “đổ hữu” 賭友 bạn cờ bạc.
4. (Danh) Người cùng trường, cùng lớp, cùng chức nghiệp, cùng tôn giáo. ◎Như: “giáo hữu” 教友 bạn cùng theo một đạo, “hiệu hữu” 校友 bạn cùng trường, “công hữu” 工友 bạn thợ cùng làm việc.
5. (Danh) Chỉ anh em. ◎Như: “hữu ư chi nghị” 友於之誼 tình nghĩa anh em.
6. (Tính) Anh em hòa thuận. ◎Như: “duy hiếu hữu vu huynh đệ” 惟孝友于兄弟 chỉ hiếu thuận với anh em. § Bây giờ gọi anh em là “hữu vu” 友于 là bởi nghĩa đó.
7. (Tính) Thân, thân thiện. ◎Như: “hữu thiện” 友善 thân thiện.
8. (Động) Hợp tác.
9. (Động) Làm bạn, kết giao, kết thân. ◎Như: “hữu kết” 友結 làm bạn, “hữu trực” 友直 kết giao với người chính trực, “hữu nhân” 友仁 làm bạn với người có đức nhân.
10. (Động) Giúp đỡ, nâng đỡ. ◇Mạnh Tử 孟子: “Xuất nhập tương hữu” 出入相友 (Đằng Văn Công thượng 滕文公上) Láng giềng giúp đỡ lẫn nhau.

Từ điển Thiều Chửu

① Bạn, cùng lòng cùng chí chơi với nhau gọi là hữu. Nước nào có tình đi lại thân thiện với nước mình gọi là hữu bang 友邦.
② Thuận, ăn ở với anh em phải đạo gọi là hữu. Như duy hiếu hữu vu huynh đệ 惟孝友于兄弟 bui hiếu thuận chưng anh em. Bây giờ gọi anh em là hữu vu 友于 là bởi nghĩa đó.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Bạn: 好友 Bạn tốt, bạn thân; 友邦 Nước bạn; 戰友 Bạn chiến đấu;
② Hữu hảo, thân ái, hoà thuận: 友好 Hữu hảo; 友誼 Hữu nghị; 惟孝友于兄弟 Chỉ hiếu thuận với anh em.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bạn cùng chí hướng — Thân mật như bè bạn — Đối xử tốt với anh em trong nhà. Td: Hiếu hữu 好友( ăn ở hết lòng với cha mẹ và anh em ) — Kết bạn với.

Từ điển Trung-Anh

friend

Tự hình 5

Dị thể 6

㕛𠬺𦐮𦐯𦫹𦬧

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 2

右反

Không hiện chữ?

Từ ghép 134

懮

yǒu ㄧㄡˇ [yōu ㄧㄡ]

U+61EE, tổng 18 nét, bộ xīn 心 (+15 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển Trung-Anh

(1) grievous
(2) relaxed

Tự hình 1

Dị thể 1

憂

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 5

𥜚瓇獶瀀擾

Không hiện chữ?

有

yǒu ㄧㄡˇ [yòu ㄧㄡˋ]

U+6709, tổng 6 nét, bộ yuè 月 (+2 nét)
phồn & giản thể, hội ý

Từ điển phổ thông

có, sỡ hữu

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Có. § Đối lại với “vô” 無. ◎Như: “hữu học vấn” 有學問 có học vấn, “hữu tiền” 有錢 có tiền.
2. (Tính) Đầy đủ, sung túc. ◎Như: “phú hữu” 富有 giàu có. ◇Thi Kinh 詩經: “Chỉ cơ nãi lí, Viên chúng viên hữu” 止基迺理, 爰眾爰有 (Đại nhã 大雅, Công lưu 公劉) Đã ở yên nơi ấy bèn lo cầy cấy, Thì người thêm đông, thì của cải thêm đầy đủ sung túc.
3. (Tính) Đã lâu năm, lớn tuổi. ◎Như: “bổn điếm khai thiết hữu niên” 本店開設有年 cửa tiệm chúng tôi đã mở cửa lâu năm, “mẫu thân dĩ hữu liễu niên kỉ” 母親已有了年紀 mẹ đã lớn tuổi.
4. (Tính) Cố ý. ◎Như: “hữu tâm phạm thác ưng nghiêm trừng, vô tâm sơ hốt khả nguyên lượng” 有心犯錯應嚴懲, 無心疏忽可原諒 phạm lỗi cố ý thì phải trừng trị nghiêm khắc, lầm lẫn vô ý thì có thể khoan dung.
5. (Đại) Có (người nào đó, sự việc gì đó không xác định). ◎Như: “hữu nhất thiên vãn thượng” 有一天晚上 có một buổi chiều, “hữu nhân thuyết” 有人說 có người nói.
6. (Trợ) Tiếng đệm đặt trước danh từ. ◎Như: “hữu Ngu” 有虞 nhà Ngu, “hữu Hạ” 有夏 nhà Hạ.
7. (Liên) Nếu. ◇Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: “Tháo văn báo đại kinh viết: Duyện Châu hữu thất, sử ngô vô gia khả quy hĩ, bất khả bất cức đồ chi” 操聞報大驚曰: 兗州有失, 使吾無家可歸矣, 不可不亟圖之 (Đệ thập nhất hồi) (Tào) Tháo nghe tin báo hoảng sợ nói: Nếu mất Duyện Châu, ta sẽ không còn chỗ về nữa, không thể không gấp lo toan.
8. (Danh) Họ “Hữu”.
9. Một âm là “dựu”. (Phó) Lại, thêm. § Dùng như “hựu” 又. ◇Luận Ngữ 論語: “Tử Lộ hữu văn, vị chi năng hành, duy khủng dựu văn” 子路有聞, 未之能行, 唯恐有聞 (Công Dã Tràng 公冶長) Tử Lộ nghe dạy điều gì mà chưa thi hành được, thì sợ nghe thêm điều khác.
10. (Liên) Để nói phần số lẻ. ◎Như: “thập dựu ngũ niên” 十有五年 lại mười lăm năm. ◇Luận Ngữ 論語: “Ngô thập dựu ngũ nhi chí ư học” 吾十有五而志於學 (Vi chánh 為政) Ta mười lăm tuổi dốc chí học hành. ◇Thượng Thư 尚書: “Kì tam bách dựu lục tuần dựu lục nhật” 期三百有六旬有六日 (Nghiêu điển 堯典) Một năm có ba trăm, sáu tuần và sáu ngày (tức là tổng cộng ba trăm sáu mươi sáu ngày, một tuần 旬 ngày xưa là mười ngày).

Từ điển Trung-Anh

(1) to have
(2) there is
(3) there are
(4) to exist
(5) to be

Tự hình 5

Dị thể 4

洧𠂇𢇔𪠥

Không hiện chữ?

Từ ghép 1038

槱

yǒu ㄧㄡˇ [yóu ㄧㄡˊ]

U+69F1, tổng 15 nét, bộ mù 木 (+11 nét)
phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chất củi đốt

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Chất củi lại mà đốt (một nghi thức tế tự thời xưa). ◇Thi Kinh 詩經: “Bồng bồng vực bốc, Tân chi dửu chi” 芃芃棫樸, 薪之槱之 (Đại nhã 大雅, Văn vương hữu thanh 文王有聲) Um tùm cây vực cây bốc, Đẵn làm củi, chất lại mà đốt.

Từ điển Thiều Chửu

① Chất củi lại mà đốt.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) Chất củi đốt.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chất củi lại để chờ đốt.

Từ điển Trung-Anh

ritual bonfire

Tự hình 2

Dị thể 7

梄楢炒禉𣜃𤍕𥙫

Không hiện chữ?

泑

yǒu ㄧㄡˇ [yōu ㄧㄡ]

U+6CD1, tổng 8 nét, bộ shǔi 水 (+5 nét)
phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

men (đồ sứ)

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Men sứ. § Ngày xưa dùng như “dửu” 釉.

Từ điển Trung-Anh

the vitreous glaze on china, porcelain etc

Tự hình 2

Dị thể 1

釉

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 5

𥿌𤤬狕拗怮

Không hiện chữ?

牖

yǒu ㄧㄡˇ

U+7256, tổng 15 nét, bộ piàn 片 (+11 nét)
phồn & giản thể, hình thanh & hội ý

Từ điển phổ thông

cửa sổ

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Cửa sổ. ◇Tô Triệt 蘇轍: “Tương bồng hộ úng dũ, vô sở bất khoái” 將蓬戶甕牖, 無所不快 (Hoàng Châu Khoái Tai đình kí 黃州快哉亭記) Dẫu có ở nhà lợp tranh, cửa sổ làm bằng vỏ hũ (đập bể) thì cũng không gì là không khoái.
2. (Động) Mở mang, dẫn bảo, dẫn dụ. ◇Thi Kinh 詩經: “Thiên chi dũ dân” 天之牖民 (Đại nhã 大雅, Bản 板) Trời hướng dẫn giáo hóa dân chúng.
3. § Ghi chú: Cũng đọc là “dữu”.

Từ điển Thiều Chửu

① Cửa sổ, khoét giữa vách hay tường xung quanh có khuôn, trong có chấn song đóng chéo thành hình mũi trám gọi là dũ.
② Mở mang, dẫn bảo, dẫn dụ. Cũng đọc là chữ dữu.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) ① Cửa sổ;
② Mở mang, dẫn dắt, dẫn dụ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái cửa sổ — Dẫn dắt. Chỉ dạy. Chẳng hạn Dũ dân ( dẫn dắt, chỉ dạy cho dân làm điều tốt ).

Từ điển Trung-Anh

(1) to enlighten
(2) lattice window

Tự hình 2

Dị thể 3

㰃牗𤗱

Không hiện chữ?

Từ ghép 4

羐

yǒu ㄧㄡˇ

U+7F90, tổng 10 nét, bộ yáng 羊 (+10 nét)
phồn thể

Từ điển phổ thông

gắng làm việc thiện

Từ điển trích dẫn

1. Xem chữ “dũ” 羑.

Tự hình 1

羑

yǒu ㄧㄡˇ

U+7F91, tổng 9 nét, bộ yáng 羊 (+3 nét)
phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

gắng làm việc thiện

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Dẫn dắt làm việc tốt. § Nay dùng chữ 誘.
2. (Danh) “Dũ Lí” 羑里 tên đất, nay ở vào tỉnh Hà Nam. § Ngày xưa “Trụ vương” 紂王 giam “Văn vương” 文王 ở ngục Dũ Lí. § Cũng viết là “Dũ Lí” 牖里. Ta quen đọc là “dữu” 羑.

Từ điển Thiều Chửu

① Gắng gỏi làm thiện dắt dẫn.
② Tên đất, Dũ Lí 羑里. Một nghĩa là ngục Dũ Lí, ngày xưa người Trụ giam vua Văn Vương 文王 ở ngục Dũ Lí. Ta quen đọc là chữ dữu. Cũng viết là 羐.

Từ điển Trần Văn Chánh

(văn) ① Dẫn dắt tới điều thiện;
②【羑里】Dữu lí [Yôulê] Ngục Dữu lí (theo truyền thuyết là nơi vua Trụ giam vua Văn vương thời xưa).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiến cử người hiền tài — Tiến đến chỗ tốt đẹp.

Từ điển Trung-Anh

to lead

Tự hình 2

Dị thể 7

羐羗誘𦍕𦍶𦎅𦎙

Không hiện chữ?

莠

yǒu ㄧㄡˇ [xiù ㄒㄧㄡˋ]

U+83A0, tổng 10 nét, bộ cǎo 艸 (+7 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

cỏ vực (hay mọc trong ruộng làm hại lúa)

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Cỏ vực (Setaria viridis), thân mọc thành nhánh cứng, không có lông, mùa hè mọc ra tua lúa, hình như đuôi chó, nên còn có tên là “cẩu vĩ thảo” 狗尾草.
2. (Danh) Người hay sự vật xấu xa ác hại. ◎Như: “lương dửu bất tề” 良莠不齊 người tốt người xấu không như nhau.
3. (Tính) Xấu xa, ác hại. ◎Như: “dửu ngôn” 莠言 lời nói độc ác.
4. § Ta quen đọc là “tú”.

Từ điển Thiều Chửu

① Cỏ vực, hay mọc trong ruộng lúa làm hại lúa. Cho nên cái gì ác hại cũng gọi là dửu. Tục dân tốt gọi là lương 良, tục dân xấu gọi là dửu 莠. Ta quen đọc là chữ tú.

Từ điển Trần Văn Chánh

① (thực) Cỏ sâu róm, cỏ đuôi chó, cỏ vực;
② (văn) Người xấu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một loài lúa dại — Xấu xa. Chẳng hạn Dữu ngôn ( lời nói xấu xa ). Ta có người đọc Tú.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một thứ cỏ, còn gọi là Cầu vĩ thảo ( cỏ đuôi chó ) — Xấu xa. Td: Tú ngôn ( lời nói xấu xa ).

Từ điển Trung-Anh

(1) Setaria viridis
(2) vicious

Tự hình 2

Dị thể 1

Từ ghép 4

U+9149, tổng 7 nét, bộ yǒu 酉 (+0 nét)
phồn & giản thể, tượng hình

Từ điển phổ thông

Dậu (ngôi thứ 10 hàng Chi)

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Chi “Dậu”, chi thứ mười trong mười hai “địa chi” 地支.
2. (Danh) Giờ “Dậu”, từ năm đến bảy giờ chiều.
3. (Danh) Chữ “tửu” 酒 cổ.
4. (Danh) Họ “Dậu”.

Từ điển Thiều Chửu

① Chi Dậu, chi thứ mười trong mười hai chi.
② Giờ dậu, từ 5 đến 7 giờ chiều.
③ Gà.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Chi Dậu (ngôi thứ 10 trong 12 địa chi);
② Giờ dậu (từ 5 đến 7 giờ chiều);
③ Gà;
④ Chữ 酒 cổ (bộ 氵).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vị thứ 10 trong Thập nhị chi — Tên giờ, tức giờ Dậu, vào khoảng từ 17 tới 19 giờ ngày nay — Chỉ con gà. Trong Thập nhị thuộc thì gà thuộc về Dậu — Họ người — Tên một trong các bộ chữ Trung Hoa — Còn dùng như chữ Tửu.

Từ điển Trung-Anh

(1) 10th earthly branch: 5-7 p.m., 8th solar month (8th September-7th October), year of the Rooster
(2) ancient Chinese compass point: 270° (west)

Tự hình 6