Tra từ: nà - Từ điển Hán Nôm

U+5167, tổng 4 nét, bộ rù 入 (+2 nét)
phồn thể, hội ý

Từ điển phổ thông

1. thu vào
2. giao nộp

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Bên trong. § Đối với “ngoại” 外 bên ngoài. ◎Như: “thất nội” 室內 trong nhà, “quốc nội” 國內 trong nước.
2. (Danh) Tâm lí, trong lòng. ◎Như: “nội tỉnh” 內省 tự xét tâm ý, phản tỉnh.
3. (Danh) Cung đình, triều đình. ◎Như: “cung đình đại nội” 宮廷大內 cung đình nhà vua.
4. (Danh) Vợ, thê thiếp. ◎Như: “nội tử” 內子, “nội nhân” 內人, “tiện nội” 賤內 đều là tiếng mình tự gọi vợ mình, “nội thân” 內親 họ hàng về bên nhà vợ, “nội huynh đệ” 內兄第 anh em vợ.
5. (Danh) Phụ nữ, nữ sắc. ◇Nam sử 南史: “Cảnh Tông hiếu nội, kĩ thiếp chí sổ bách” 景宗好內, 妓妾至數百 (Tào Cảnh Tông truyện 曹景宗傳) Cảnh Tông thích nữ sắc, thê thiếp có tới hàng trăm.
6. (Danh) Phòng ngủ, phòng. ◇Hán Thư 漢書: “Tiên vi trúc thất, gia hữu nhất đường nhị nội” 先為築室, 家有一堂二內 (Trào Thác truyện 鼂錯傳) Trước tiên cất nhà, nhà có một gian chính, hai phòng.
7. (Danh) Tạng phủ. ◎Như: “nội tạng” 內臟. ◇Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: “Đăng thì tứ chi ngũ nội, nhất tề giai bất tự tại khởi lai” 登時四肢五內, 一齊皆不自在起來 (Đệ thập bát hồi) Tức thì tay chân ruột gan, đều cùng bủn rủn, bồn chồn.
8. (Danh) Họ “Nội”.
9. (Động) Thân gần. ◇Dịch Kinh 易經: “Nội quân tử nhi ngoại tiểu nhân, quân tử đạo trưởng, tiểu nhân đạo tiêu dã” 內君子而外小人, 君子道長, 小人道消也 (Thái quái 泰卦) Thân gần người quân tử mà xa lánh kẻ tiểu nhân, đạo của quân tử thì lớn lên, đạo của tiểu nhân thì tiêu mòn.
10. Một âm là “nạp”. (Động) Thu nhận, chấp nhận. § Thông “nạp” 納. ◇Sử Kí 史記: “Hoài Vương nộ, bất thính, vong tẩu Triệu, Triệu bất nạp, phục chi Tần, cánh tử ư Tần nhi quy táng” 懷王怒, 不聽, 亡走趙, 趙不內, 復之秦, 竟死於秦而歸葬 (Khuất Nguyên Giả Sanh truyện 屈原賈生傳) Hoài Vương nổi giận, không chịu, bỏ trốn sang nước Triệu, Triệu không cho ở, Hoài Vương lại về Tẩn, rốt cục chết ở Tần, rồi đưa về chôn trên đất Sở.
11. (Động) Lấy văn tự cố buộc người vào tội gọi là “chu nạp” 周內.

Tự hình 6

Dị thể 4

内枘𡗠𢓇

Không hiện chữ?

吶

nà ㄋㄚˋ [na , nē ㄋㄜ, né ㄋㄜˊ, nè ㄋㄜˋ]

U+5436, tổng 7 nét, bộ kǒu 口 (+4 nét)
phồn & giản thể, hình thanh & hội ý

Từ điển phổ thông

reo hò trong trận đánh

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Reo hò, gào thét. ◎Như: “nột hảm” 吶喊 la ó, kêu gào. ◇Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: “Minh cổ nột hảm nhi tiến” 鳴鼓吶喊而進 (Đệ tứ thập ngũ hồi) Đánh trống hò reo mà tiến lên.
2. (Phó) Ấp úng, nói năng không lưu loát. ◇Liễu Tông Nguyên 柳宗元: “Kim ngu thậm nột, bất năng đa ngôn” 今愚甚吶, 不能多言 (Dữ Lí Mục Châu luận phục khí thư 與李睦州論服氣書) Kẻ ngu dốt này ăn nói ấp úng, không biết nhiều lời.
3. § Ghi chú: Cũng đọc là chữ “niệt”.

Từ điển Thiều Chửu

① Nột nột 吶吶 ấp úng (trì trọng). Nói năng cẩn thận, nghĩ ngợi kĩ lưỡng rồi mới nói.
② Reo hò cho thêm oai thanh gọi là nột hám 吶喊. Cũng đọc là chữ niệt.

Từ điển Trần Văn Chánh

① (Nói) ấp úng;
② 【吶喊】nột hám [nàhăn] Kêu gào, gào thét, reo hò: 高聲吶喊 Lớn tiếng gào thét; 吶喊助威 Reo hò trợ uy.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ăn nói chậm chạp.

Từ điển Trung-Anh

battle cry

Tự hình 4

Dị thể 2

呐訥

Không hiện chữ?

Từ ghép 6

呐

nà ㄋㄚˋ [na , né ㄋㄜˊ, nè ㄋㄜˋ]

U+5450, tổng 7 nét, bộ kǒu 口 (+4 nét)
giản thể, hình thanh & hội ý

Từ điển trích dẫn

1. Giản thể của chữ 吶.

Từ điển Trung-Anh

battle cry

Tự hình 2

Dị thể 1

Từ ghép 5

U+5A1C, tổng 9 nét, bộ nǚ 女 (+6 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển trích dẫn

1. (Tính) Nhỏ nhắn, xinh xắn. ◎Như: “a na” 婀娜 dáng đẹp mềm mại.
2. (Danh) Tiếng dùng đặt tên cho người nữ. ◎Như: “Lệ Na” 麗娜, “An Na” 安娜.

Từ điển Trung-Anh

(1) (phonetic na)
(2) used esp. in female names such as Anna 安娜[An1 na4] or Diana 黛安娜[Dai4 an1 na4]

Tự hình 2

Dị thể 1

Từ ghép 33

U+6290, tổng 7 nét, bộ shǒu 手 (+4 nét)
phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

1. may nhặt
2. đánh

Tự hình 1

捺

nà ㄋㄚˋ

U+637A, tổng 11 nét, bộ shǒu 手 (+8 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. đè ép, ấn
2. nét phảy

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Lấy tay đè. ◎Như: “nại thủ ấn” 捺手印 in dấu tay.
2. (Động) Đè nén, kiềm chế, dằn xuống. ◎Như: “nại trụ tâm đầu đích nộ hỏa” 捺住心頭的怒火 đè nén lửa giận trong lòng.
3. (Danh) Nét mác về bên phải trong chữ Hán.

Từ điển Thiều Chửu

① Ðè ép, lấy tay ấn mạnh gọi là nại.
② Cách viết đưa bút về bên tay phải xuống gọi là nại (cái phẩy).

Từ điển Trần Văn Chánh

① Kiềm chế, dằn lại, đè xuống, nén, ấn: 他勉強捺住了心頭的怒火 Anh ta cố nén cơn giận trong lòng;
② Nét phẩy (trong chữ Hán).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lấy tay đè xuống, ấn xuống.

Từ điển Trung-Anh

(1) (downwards-right concave character stroke)
(2) press down firmly

Tự hình 2

Chữ gần giống 1

Từ ghép 2

U+7BAC, tổng 14 nét, bộ zhú 竹 (+8 nét)
hình thanh

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Một dạng khác của 篛.

Tự hình 2

Dị thể 1

篛

Không hiện chữ?

Chữ gần giống 4

𦴈𢜪渃掿

Không hiện chữ?

納

nà ㄋㄚˋ

U+7D0D, tổng 10 nét, bộ mì 糸 (+4 nét)
phồn thể, hình thanh & hội ý

Từ điển phổ thông

1. thu vào
2. giao nộp

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Thu. ◎Như: “xuất nạp” 出納 chi thu. ◇Sử Kí 史記: “Kim Tần dĩ lỗ Hàn vương, tận nạp kì địa” 今秦已虜韓王, 盡納其地 (Kinh Kha truyện 荊軻傳) Nay Tần đã cầm tù vua Hàn, thu hết đất đai của nước này.
2. (Động) Nộp, dâng. ◎Như: “nạp thuế” 納稅 nộp thuế, “nạp khoản” 納欵 nộp khoản.
3. (Động) Nhận, chấp nhận. ◎Như: “tiếu nạp” 笑納 vui lòng nhận cho, “tiếp nạp” 接納 tiếp nhận. ◇Tả truyện 左傳: “Chư hầu thùy nạp ngã?” 諸侯誰納我 (Văn công thập lục niên 文公十六年) Chư hầu ai thu nhận ta?
4. (Động) Dẫn vào.
5. (Động) Lấy vợ. ◎Như: “nạp phụ” 納婦 lấy vợ, “nạp thiếp” 納妾 lấy thiếp.
6. (Động) Mặc, xỏ, mang (áo quần, giày dép). ◇Lễ Kí 禮記: “Phủ nhi nạp lũ” 俯而納屨 (Khúc lễ thượng 曲禮上) Cúi xuống xỏ giày.
7. (Động) Khâu, vá. ◇Thủy hử truyện 水滸傳: “Vũ Tùng xuyên liễu nhất lĩnh nạp hồng trừu áo, đái trước cá bạch Phạm Dương chiên lạp nhi” 武松穿了一領納紅紬襖, 戴著個白范陽氈笠兒 (Đệ tam hồi) Võ Tòng mặc chiếc áo khâu lụa đỏ, đầu đội nón chiên trắng kiểu Phạm Dương.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Nhận, tiếp nhận, chấp nhận: 不納 Không nhận; 采納 Chấp nhận; 笑納 Vui lòng nhận cho;
② Hóng: 納涼 Hóng mát;
③ Đưa vào: 納入正軌 Đưa vào nền nếp;
④ Đóng, nộp, nạp, dâng nạp, giao nộp: 納税 Đóng thuế;
⑤ Khâu: 納鞋底 Khâu đế giày.

Từ điển Trung-Anh

(1) to receive
(2) to accept
(3) to enjoy
(4) to bring into
(5) to pay (tax etc)
(6) nano- (one billionth)
(7) to reinforce sole of shoes or stockings by close sewing

Tự hình 3

Dị thể 2

內纳

Không hiện chữ?

Từ ghép 211

絮

nà ㄋㄚˋ [chù ㄔㄨˋ, nù ㄋㄨˋ, qù ㄑㄩˋ, xù ㄒㄩˋ]

U+7D6E, tổng 12 nét, bộ mì 糸 (+6 nét)
hình thanh & hội ý

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Tơ kén, loại tinh gọi là “miên” 綿, loại thô gọi là “nhứ” 絮.
2. (Danh) Bông gòn.
3. (Danh) Bông tơ mềm nhẹ của thực vật, bay bốc ra được. ◎Như: “liễu nhứ” 柳絮 bông liễu, “lư nhứ” 蘆絮 bông lau. ◇Nguyễn Du 阮攸: “Nhứ phi hoa lạc vô nhân quản, Nhất dạ tùy lưu đáo Quảng Đông” 絮飛花落無人管, 一夜隨流到廣東 (Thương Ngô Trúc Chi ca 蒼梧竹枝歌) Tơ bay, hoa rụng không ai để ý, Một đêm chảy theo dòng đến Quảng Đông.
4. (Danh) Họ “Nhứ”.
5. (Động) Nhồi bông gòn, đệm bông gòn. ◇Lí Bạch 李白: “Minh triêu dịch sứ phát, Nhất dạ nhứ chinh bào” 明朝驛使發, 一夜絮征袍 (Tử dạ ngô ca 子夜吳歌) Sáng mai dịch sứ lên đường, Cả đêm nhồi bông gòn áo chinh bào.
6. (Phó) Nhai nhải. ◎Như: “nhứ ngữ” 絮語 nói nhai nhải.
7. (Phó) Chán, ngán. ◇Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: “Cật liễu bán oản, hựu hiềm cật nhứ liễu, bất hương điềm” 吃了半碗, 又嫌吃絮了, 不香甜 (Đệ tam thập tứ hồi) Uống được nửa chén nhỏ, lại bảo chán, không thơm ngọt gì cả.

Tự hình 3

Chữ gần giống 2

䋈𥹡

Không hiện chữ?

纳

nà ㄋㄚˋ

U+7EB3, tổng 7 nét, bộ mì 糸 (+4 nét)
giản thể, hình thanh & hội ý

Từ điển phổ thông

1. thu vào
2. giao nộp

Từ điển trích dẫn

1. Giản thể của chữ 納.

Từ điển Trần Văn Chánh

Như 納

Từ điển Trần Văn Chánh

① Nhận, tiếp nhận, chấp nhận: 不納 Không nhận; 采納 Chấp nhận; 笑納 Vui lòng nhận cho;
② Hóng: 納涼 Hóng mát;
③ Đưa vào: 納入正軌 Đưa vào nền nếp;
④ Đóng, nộp, nạp, dâng nạp, giao nộp: 納税 Đóng thuế;
⑤ Khâu: 納鞋底 Khâu đế giày.

Từ điển Trung-Anh

(1) to receive
(2) to accept
(3) to enjoy
(4) to bring into
(5) to pay (tax etc)
(6) nano- (one billionth)
(7) to reinforce sole of shoes or stockings by close sewing

Tự hình 2

Dị thể 1

Từ ghép 211

U+80AD, tổng 8 nét, bộ ròu 肉 (+4 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

con hải cẩu

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) “Ột nạp” 膃肭: xem “ột” 膃.

Từ điển Thiều Chửu

① Ột nạp 膃肭 con chó bể, một thứ hải sản đầu như chó, cái hột dái nó gọi là ột nạp tề 膃肭臍 dùng làm thuốc được, còn gọi là hải cẩu thận 海狗腎.

Từ điển Trần Văn Chánh

Xem 膃肭獸 [wà nà shòu].

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ốt nột 腽肭: Mập ú. Béo phệ — Một tên chỉ con hải cẩu.

Từ điển Trung-Anh

see 膃肭|腽肭, fur seal or its blubber

Tự hình 2

Dị thể 1

Từ ghép 6

U+8872, tổng 9 nét, bộ yī 衣 (+4 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. vá, chắp
2. áo của sư
3. (tiếng tự xưng mình)

Từ điển trích dẫn

1. (Động) Vá, khíu. ◇Lưu Khắc Trang 劉克莊: “Giới y giai tự nạp” 戒衣皆自衲 (Đồng Tôn Quý Phiền du tịnh cư chư am 同孫季蕃遊淨居諸庵) Áo tu đều tự mình vá.
2. (Tính) Chắp, vá (mà thành). ◇Thái Bình Quảng Kí 太平廣記: “Đường Khiên Công Lí Miễn hảo nhã cầm, thường thủ đồng tử chi tinh giả, tạp chuế vi chi, vị chi bách nạp cầm” 唐汧公李勉好雅琴, 嘗取桐梓之精者, 雜綴為之, 謂之百衲琴 (Thượng thư cố thật 尚書故實, Lí Miễn 李勉).
3. (Danh) Áo nhà sư (vì do nhiều mảnh chắp vá thành). ◇Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: “Phá nạp mang hài vô trụ tích, Yêm trâm canh hữu mãn đầu sang” 破衲芒鞋無住跡, 腌臢更有滿頭瘡 (Đệ nhị thập ngũ hồi) Áo sư rách, giày cỏ gai, không để lại dấu chân, Bẩn thỉu lại thêm chốc cả đầu.
4. (Danh) Tăng, hòa thượng, nhà sư (tự xưng hoặc gọi thay). ◇Đái Thúc Luân 戴叔倫: “Lão nạp cung trà oản, Tà dương tống khách chu” 老衲供茶碗, 斜陽送客舟 (Đề Hoành San tự 題橫山寺) Lão tăng dâng chén trà, Trời chiều đưa tiễn thuyền khách.
5. (Danh) Phiếm chỉ áo quần chắp vá.

Từ điển Thiều Chửu

① Bổ nạp 補衲 vá khíu.
② Áo của sư mặc chắp từng mảnh lại nên cũng gọi là nạp.
③ Lại là một tiếng sư tự xưng mình.

Từ điển Trần Văn Chánh

① Vá;
② Áo cà sa;
③ Bần tăng, tôi (tiếng tự xưng của nhà sư).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vá lại cho lành — Cái áo chắp vá bằng nhiều mảnh vải đủ màu sắc của tu sĩ Phật giáo — Tiếng chỉ tu sĩ Phật giáo.

Từ điển Trung-Anh

(1) cassock
(2) to line

Tự hình 2

訥

nà ㄋㄚˋ [nè ㄋㄜˋ]

U+8A25, tổng 11 nét, bộ yán 言 (+4 nét)
hình thanh & hội ý

Từ điển trích dẫn

1. (Tính) Lời nói chậm chạp, ấp úng. ◇Tấn Thư 晉書: “Mạo tẩm, khẩu nột, nhi từ tảo tráng lệ” 貌寢, 口訥, 而辭藻壯麗 (Tả Tư truyện 左思傳) Vẻ mặt xấu xí, miệng nói ngắc ngứ, mà văn chương tráng lệ.

Tự hình 2

Dị thể 4

㕯吶讷𧨣

Không hiện chữ?

讷

nà ㄋㄚˋ [nè ㄋㄜˋ]

U+8BB7, tổng 6 nét, bộ yán 言 (+4 nét)
hình thanh & hội ý

Từ điển trích dẫn

1. Giản thể của chữ 訥.

Tự hình 2

Dị thể 3

㕯訥𧨣

Không hiện chữ?

軜

nà ㄋㄚˋ

U+8EDC, tổng 11 nét, bộ chē 車 (+4 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

xâu dây cương buộc ngựa

Từ điển Trung-Anh

inner reins of a 4-horse team

Tự hình 2

Dị thể 1

𫐇

Không hiện chữ?

那

nà ㄋㄚˋ [nā ㄋㄚ, nǎ ㄋㄚˇ, né ㄋㄜˊ, něi ㄋㄟˇ, nèi ㄋㄟˋ, nuó ㄋㄨㄛˊ, nuò ㄋㄨㄛˋ]

U+90A3, tổng 6 nét, bộ yì 邑 (+4 nét)
phồn & giản thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

1. nhiều
2. an nhàn
3. nào, gì (câu hỏi)
4. đó

Từ điển trích dẫn

1. (Tính) Từ chỉ thị: ấy, đó. § Đối lại với “giá” 這 này, đây. ◎Như: “na cá nhân” 那個人 người ấy, “na thì” 那時 lúc đó.
2. (Tính) Nhiều. ◇Thi Kinh 詩經: “Thụ phúc bất na” 受福不那 (Tiểu nhã 小雅, Tang hỗ 桑扈) Nhận phúc chẳng nhiều.
3. (Tính) An nhàn, yên ổn. ◇Thi Kinh 詩經: “Hữu na kì cư” 有那其居 (Tiểu nhã 小雅, Ngư tảo 魚藻) Chỗ ở an nhàn.
4. (Tính) “A na” 阿那 xinh xắn mềm mại.
5. (Liên) Vậy, vậy thì, thế thì. ◎Như: “na ngã tựu bất tái đẳng liễu” 那我就不再等了 vậy thì tôi không chờ nữa.
6. (Danh) Từ dùng để phiên âm tiếng ngoại quốc (như tiếng Phạn chẳng hạn). ◎Như: “Chi-na” 支那 ("cina") Trung Quốc, “duy-na” 維那 kẻ giữ phép trong chùa, “đàn-na” 檀那 ("tánnà") kẻ bố thí (cũng gọi là “đàn việt” 檀越), “sát-na” 剎那 ("kṣaṇa") một loáng, khoảng thời gian rất ngắn.
7. (Danh) Họ “Na”.
8. Một âm là “nả”. (Phó) Biểu thị nghi vấn: Sao, làm sao? ◎Như: “nả kham” 那堪 sao chịu được? ◇Lục Du 陸游: “Tảo tuế nả tri thế sự nan” 早歲那知世事難 (Bi phẫn 悲憤) Tuổi trẻ sao biết đường việc đời là khó? ◇Vương Kiến 王建: “Chỉ tiền nả đắc đáo hoàng tuyền” 紙錢那得到黃泉 (Hàn thực hành 寒食行) Tiền giấy làm sao đến được suối vàng? § Ghi chú: Cũng có khi đọc là “na”.
9. (Đại) Đâu, ở đâu, nào. ◎Như: “nả xứ” 那處 chỗ nào? ◇Thủy hử truyện 水滸傳: “Bát tặc nả lí khứ” 潑賊那裏去 (Đệ thập hồi) Lũ giặc ngang ngược chạy đi đường nào!

Từ điển Trung-Anh

(1) that
(2) those
(3) then (in that case)
(4) commonly pr. [nei4] before a classifier, esp. in Beijing

Tự hình 2

Dị thể 9

㖠哪挪郍𢑽𣟎𨙻𨚉𨚗

Không hiện chữ?

Từ ghép 128

鈉

nà ㄋㄚˋ [ruì ㄖㄨㄟˋ]

U+9209, tổng 12 nét, bộ jīn 金 (+4 nét)
phồn thể, hình thanh

Từ điển phổ thông

nguyên tố natri, Na

Từ điển trích dẫn

1. (Danh) Nguyên tố hóa học (natrium, Na). § Cũng gọi là sodium, trước dịch là “tô đạt” 蘇達 hay “tào đạt” 曹達, sắc trắng bóng như bạc, mềm như sáp, cho nước vào thì phát sinh ra khinh khí, hợp với lục khí thì thành ra muối ăn.

Từ điển Trần Văn Chánh

(hoá) Natri (Na-trium, kí hiệu Na).

Từ điển Trung-Anh

sodium (chemistry)

Tự hình 2